Sông Đông Êm Đềm
Tác giả: Mikhail Sholokhov
Dịch giả: Nguyễn Thụy Ứng
Nhà Xuất Bản Văn Học - 2005 (xuất bản lần
thứ 6)
Phần VII
27
Ngày nối ngày, ảm đạm, không một niềm vui.
Sau khi để Acxinhia ở lại, Grigori lập tức mất hết hứng thú đối với mọi vật
chung quanh. Sáng sáng chàng leo lên ngồi trên chiếc xe trượt tuyết, dong ruổi
qua những khoảng đồng cỏ tuyết phủ mịt mùng, trải ra vô cùng vô tận, và chiều
chiều, sau khi kiếm được một nơi trú chân nào đó để nghỉ đêm, lại nằm xuống ngủ.
Và cứ như thế hết ngày này qua ngày nọ.
Mặt trận đang chuyển về phía nam, nhưng chàng không còn quan tâm đến những việc xảy ra trên đó nữa. Chàng hiểu rằng giai đoạn chống cự thật sự, chống cự quyết liệt đã chấm dứt và phần lớn dân Cô-dắc đã cạn hết nhiệt tình bảo vệ nơi thôn trấn chôn nhau cắt rốn. Chàng cũng hiểu rằng dựa vào các mặt mà phán đoán thì xem ra quân Trắng đang kết thúc cuộc tiến quân cuối cùng của chúng, và nếu đã không cố thủ nổi ở vùng sông Đông thì chúng cũng không thể nào bám lấy vùng sông Kuban.
Mặt trận đang chuyển về phía nam, nhưng chàng không còn quan tâm đến những việc xảy ra trên đó nữa. Chàng hiểu rằng giai đoạn chống cự thật sự, chống cự quyết liệt đã chấm dứt và phần lớn dân Cô-dắc đã cạn hết nhiệt tình bảo vệ nơi thôn trấn chôn nhau cắt rốn. Chàng cũng hiểu rằng dựa vào các mặt mà phán đoán thì xem ra quân Trắng đang kết thúc cuộc tiến quân cuối cùng của chúng, và nếu đã không cố thủ nổi ở vùng sông Đông thì chúng cũng không thể nào bám lấy vùng sông Kuban.
Chiến tranh sắp đi đến chỗ chấm dứt. Kết cục
đang lao tới vùn vụt không sao ngăn giữ được. Lính Kuban bỏ mặt trận hàng ngàn,
ai về nhà người nấy. Quân đội sông Đông đã bị đánh quị. Tiêu hao gần hết sức
chiến đấu qua các trận đánh và vì bệnh thương hàn, Tập đoàn quân tình nguyện bị
mất ba phần tư quân số không còn đủ khả năng đơn thương độc mã đương đầu với sức
tấn công của Hồng quân đang như mọc cánh vì thắng lợi.
Trong số dân chạy loạn lại có những tin đồn
nói rằng lòng căm phẫn của dân chúng vùng Kuban đang lên cao vì tên tướng
Denikin đã đàn áp một cách tàn bạo các ủy viên của Rada Kuban. Người ta nói rằng
miền Kuban đang chuẩn bị một cuộc bạo động chống lại Tập đoàn quân tình nguyện
và hình như họ đã có những cuộc đàm phán với những đại diện của Hồng quân và sẽ
để cho quân đội Xô viết tiến tới Kavkaz mà không gây trở ngại gì cả. Người ta đồn
rất nhiều rằng dân các trấn vùng sông Kuban và sông Cherek có thái độ rất thù địch
với với các đơn vị sông Đông cũng như đối với Tập đoàn quân tình nguyện và hình
như ở một nơi nào đó gần Korenovskaia đã nổ ra một trận chiến đấu lớn đầu tiên
giữa một sư đoàn sông Đông và bộ binh Kuban.
Ở những chặng dừng chân, Grigori thường chú
ý lắng nghe những lời bàn ra tán vào và càng ngày chàng càng tin chắc rằng cuối
cùng quân Trắng sẽ không thể nào thoát khỏi thất bại. Nhưng dù sao thỉnh thoáng
chàng cũng vẫn còn có một tia hy vọng là tình hình nguy cấp sẽ bắt các lực lượng
của quân Trắng đang tan vụn, đang mất tinh thần và có thái độ thù địch với nhau
phải hợp nhất lại, tổ chức chống cự và đánh lui các đơn vị Hồng quân đang tấn
công thắng lợi. Nhưng từ khi Rostov đầu hàng chàng đã mất hẳn niềm hy vọng ấy,
và khi có tin đồn rằng ở gần Bataisk Hồng quân đã bắt đầu rút lui sau những trận
chiến đấu ác liệt thì chàng có ý nghi ngờ.
Chán ngán phiền muộn vì cuộc sống vô công rồi
nghề, Grigori có ý định đến nhập vào một đơn vị chiến đấu nào đó. Nhưng khi
chàng cho Prokho biết ý nghĩ ấy thì hắn kiên quyết chống lại.
- Anh Grigori Pantelevich ạ, có lẽ anh đã mất
hết lý trí rồi! - Hắn nói giọng tức tối. - Chúng ta chui đầu vào đó, vào cái địa
ngục ấy làm quái gì? Sự nghiệp đã sắp đi đời nhà ma, chính anh cũng đã nhìn thấy,
thế mà chúng ta lại tự mình lao vào chỗ chết một cách vô ích hay sao? Hay anh
cho rằng hai chúng mình có thể cứu được chúng nó? Trong lúc chúng nó còn chưa động
đến mình, còn chưa lôi cuốn chúng mình vào một đơn vị cho kỳ được thì phải mau
mau chuồn khỏi nơi tai vạ cho thật xa, thế mà anh lại nói cái chuyện quỉ quái ấy!
Không được đâu, xin mời anh cứ rút lui cho thật hiền lành, theo kiểu các cụ già
ấy. Anh và tôi, hai chúng mình đánh đấm mấy năm nay đã quá đủ rồi, bây giờ hãy
để những thằng khác nếm mùi cho chúng nó biết! Chính vì thế mà tôi đã phải đi
lùng kiếm cái bệnh lậu ấy chẳng nhẽ bây giờ lại ra mặt trận để chịu què cụt hay
sao? Tôi cũng xin giã ơn anh! Đủ lắm rồi! Cuộc chiến tranh này đã làm cho tôi
chán ngấy, bây giờ chỉ nghĩ tới cũng đủ buồn nôn! Nếu anh muốn đi thì cứ đi một
mình, còn tôi thì tôi không muốn dâu. Anh đi tôi sẽ vào nằm quân y và thế là
xong!
Grigori nín lặng giờ lâu rồi nói:
- Cũng tùy ý cậu thôi. Song chúng ta cứ đi
Kuban đã. Đến đó hẵng hay.
Prokho đã có kế hoạch hành động riêng của hắn:
mỗi khi đến một điểm dân cư nào lớn, hắn đều đi tìm viên y sĩ, và đem về những
thuốc bột hay thuốc nước, nhưng xem ra hắn chữa chạy cũng không chuyên tâm lắm.
Khi Grigori hỏi tại sao hắn chỉ uống các thứ thuốc bột, còn các thứ khác hắn đều
dẫm rất cẩn thận xuống tuyết để hủy đi thì Prokho cho biết rằng hắn không có ý
định chữa khỏi hẳn mà chỉ muốn làm cho bệnh dịu đi một chút, để với tình trạng
như thế, nếu không may phải kiểm tra lại sức khỏe, hắn sẽ có thể dễ dàng tránh
không bị tống ra đơn vị. Khi đến trấn Velikonigieskaia, một gã Cô-dắc có kinh
nghiệm khuyên hắn nên dùng thuốc sắc bằng chân vịt để chữa. Từ hôm ấy, hễ tới một
thôn hay thị trấn nào, Prokho vừa gặp người đầu tiên đã hỏi ngay: “Ông làm ơn
cho biết vùng ta có nuôi vịt không?”. Khi người dân địa phương ngạc nhiên trước
câu hỏi trả lời rằng không có nuôi vì chung quanh đấy không có nước và nuôi vịt
chẳng được lợi lộc gì, thì Prokho rít răng nói hết sức khinh bỉ: “Các người ở
đây sống thật không còn ra con người nữa! Có lẽ từ nhỏ các người chưa từng được
nghe tiếng vịt quạc quạc bao giờ! Cái dân ngu đần trên đồng cỏ!”. Rồi hắn quay
lại nói với Grigori một vẻ thất vọng đau khổ: “Nhất định đã có một tay cố đạo
qua đường trước mặt chúng ta rồi! Đến đâu cũng không gặp may! Chà nếu mà ở đây
họ có nuôi vịt thì tôi sẽ mua ngay một con, bao nhiêu tiền cũng không tiếc, hoặc
tháu lấy cũng được. Như vậy thì may ra các vấn đề của tôi mới có thể khá hơn, nếu
không cái bệnh của tôi nó phát ra mỗi ngày một ghê gớm! Đầu tiên chỉ là một trò
đùa, quá lắm là nó không để cho mình chợp mắt trong khi đi đường, nhưng bây giờ
cái của đáng nguyền rủa ấy, đúng là nó đã trở thành một hình phạt! Không còn ngồi
vững trên xe được nữa!”
Vì không tìm kiếm được sự đồng tình về phía
Grigori nên Prokho thường ngậm tăm rất lâu và có khi lầm lì cau có ngồi trên xe
hàng tiếng đồng hồ, chẳng nói chẳng rằng.
Grigori cảm thấy những ngày phí hoài để
dong ruổi trên đường dài một cách hết sức nặng nề, và những đêm đông vô tận thì
càng dài hơn. Chàng có thừa thãi thì giờ để suy nghĩ về hiện tại và hồi tưởng lại
quá khứ. Chàng điểm đi điểm lại trong óc những năm qua của đời mình, một cuộc đời
đã diễn ra thật là kỳ dị và chẳng có gì tốt đẹp. Dù là ngồi trên chiếc xe trượt
tuyết, cặp mắt mung lung nhìn sâu vào những khoảng mênh mông của đồng cỏ nằm im
lìm dưới bầu không khí chết lặng, dù là ban đêm nằm với cặp mắt nhắm nghiền và
hai hàm răng nghiến chặt ở một nơi nào đó trong một căn phòng nhỏ bé ngột ngạt,
người chen chúc như nêm, chàng đều chỉ nghĩ tới một điều: Acxinhia đang ốm, mê
man bất tỉnh, bị để lại trong một cái xóm không tên tuổi, những người thân yêu
còn ở lại thôn Tatarsky... Ở đấy, trên vùng sông Đông đang là chính quyền xô viết
và Grigori cứ luôn luôn đau khổ lo lắng tự hỏi: “Không biết chúng nó có vì mình
mà hành hạ mẹ hay Dunhiaska không?”. Nhưng chàng lại lập tức tự an ủi và cố nhớ
lại những câu chuyện về Hồng quân mà chàng đã được nghe kể nhiều lần trên đường
đi: họ tiến quân một cách hòa bình và đối xử tốt với nhân dân các trấn bị chiếm
đóng. Những điều khắc khoải lo âu dần dần tan đi và bây giờ chàng lại cảm thấy
rằng ý nghĩ lo mẹ già phải chịu trách nhiệm về mình là vô lý kỳ quặc và không
có cơ sở gì cả. Nhớ tới hai đưa con, trái tim của Grigori lại âu sầu se lại
trong giây lát. Chàng lo ở nhà không giữ nổi cho hai đứa khỏi bị thương hàn và
đồng thời chàng cũng cảm thấy rằng dù chàng có yêu con đến mấy, nhưng sau cái
chết của Natalia, không một sự đau khổ nào có thể làm cho chàng tơi bời ruột
gan như lần ấy được nữa...
Khi tới một vùng dùng làm nơi cho gia súc
qua mùa đông ở tỉnh Xansk, Grigori và Prokho quyết định ở lại đấy bốn ngày cho
hai con ngựa được nghỉ ngơi. Trong thời gian ấy, giữa hai người đã có những lúc
bàn bạc về vấn đề sau này sẽ làm gì. Ngay hôm đầu, vừa tới khu này, Prokho đã hỏi:
- Quân ta sẽ giữ mặt trận ở vùng Kuban hay
còn rút lui đến Kavkaz? Anh thấy thế nào?
- Mình không biết. Nhưng đối với cậu có phải
đằng nào cũng thế hay không?
- Anh nghĩ ra cái chuyện gì mà lạ thế? Tại
sao đối với tôi lại có thể là đằng nào cũng thế cả? Nếu cứ như thế này chúng ta
sẽ bị đuổi đến những vùng theo đạo Hồi, tới nơi nào đó ở gần Thổ nhĩ kỳ, rồi đến
đó sẽ hát cho củ cải nghe có phải không?
- Mình không phải là Denikin của cậu và cậu
chớ hỏi mình là chúng nó sẽ đuổi bọn mình đến đâu nữa,- Grigori trả lời có vẻ
khó chịu.
- Tôi hỏi thế vì có tin đồn rằng đến sông
Kuban sẽ lại bắt đầu phòng thủ và sang xuân ai sẽ lại về nhà người nấy.
- Thế ai sẽ phòng thủ? - Grigori cười mỉa.
- Có anh em Cô-dắc và bọn Kadet đấy, ngoài
ra còn ai nữa?
- Cậu nói ra toàn những điều ngớ ngẩn! Cậu
điên rồi à? Không nhìn thấy chung quanh đang diễn ra những trò gì à? Thằng nào
cũng đều tìm cách đánh bài chuồn cho thật nhanh, thế thì lấy ai phòng thủ bây
giờ?
- Chao ôi, người anh em ạ, chính tôi cũng
thấy công việc của chúng ta hỏng bét rồi, nhưng không hiểu sao vẫn không muốn
tin... - Prokho thở dài. - Thế trong trường hợp phải bơi hay bò ra nước ngoài
thì anh nghĩ thế nào? Anh có đi hay không?
- Nhưng cậu thì sao đã?
- Việc của tôi là như thế này: anh đi đâu
thì tôi đi đấy. Nếu mọi người kéo nhau đi cả, tôi cũng không thể ở lại một mình
được.
- Cả đến mình cũng nghĩ như thế đấy. Nếu đã
rơi vào cái tình thế của những con cừu thì thế nào cũng phải đi theo con cừu đực...
Song con cừu đực ấy có khi lại ngớ ngẩn mò tới không biết những nơi ma quái
nào...
- Nhưng thôi, anh hãy bỏ những chuyện ví
von ấy đi! Anh hãy nói thẳng vào việc đi nào?
- Thôi cậu làm ơn đừng ám mình nữa! Đến lúc
đó thì sẽ biết. Mình với cậu thì làm thế nào mà đoán mò trước được!
- Thôi được, Amen! Tôi sẽ không hỏi thêm gì
anh nữa. - Prokho đồng ý.
Nhưng hôm sau, khi hai người đi dọn dẹp cho
ngựa, Prokho lại quay về chuyện cũ:
- Anh có nghe nói về bọn “Xanh” không nhỉ?
- Hắn hỏi một cách dè dặt và làm vẻ như đang nhìn kỹ cái cán của chiếc đinh ba.
- Có nghe nói. Nhưng sao cơ chứ?
- Tại sao lại còn có cả cái bọn “Xanh” anh
nhỉ? Chúng nó ủng hộ ai thế?
- Ủng hộ bọn Đỏ.
- Thế tại sao người ta lại gọi chúng nó là
“Xanh”?
- Ôn dịch nào biết được chúng nó? Có lẽ vì
chúng nó lẩn trốn trong rừng nên mới có cái biệt hiệu như thế.
- Hay là anh và tôi nhuộm mình thành màu
xanh đi! - Prokho nín lặng giờ lâu rồi rụt rè đề nghị.
- Mình không muốn lắm đâu.
- Thế ngoài bọn “Xanh”, không còn những đám
nào có thể giúp chúng ta mau chóng về nhà à? Đối với tôi thì xanh lá cây hay
xanh lam, hoặc vàng như lòng đỏ trứng gà, thế quái nào cũng như nhau tuốt, tôi
sẵn sàng nhuộm mình thành bất cứ màu gì, miễn là những con người ấy chống chiến
tranh và thả cho lính tráng về nhà...
- Cậu hãy chịu khó chờ ít lâu, chưa biết chừng
sẽ có những thằng như thế đấy. - Grigori khuyên.
Đến cuối tháng Giêng, trong một buổi trưa
tuyết tan, trời đầy sương mù, Grigori và Prokho đến làng Belaya Glina. Chừng vạn
rưởi dân chạy nạn chen chúc trong làng này, trong số đó già nửa mắc bệnh thương
hàn phát ban. Những tên Cô-dắc mặc những chiếc áo ca-pốt kiểu Anh ngắn cũn cỡn,
áo da ngắn hay áo bông đi sục trong các phố kiếm nhà ở và rơm cỏ cho ngựa. Chỗ
nào cũng thấy những tên cưỡi ngựa và những chiếc xe vận tải. Hàng chục con ngựa
gầy yếu kiệt sức thẫn thờ nhai rơm quanh những cái máng ăn trong các sân nhà.
Trên các đường phố thấy lỏng chỏng những chiếc xe trượt tuyết những chiếc xe vận
tải bốn bánh, những hòm đạn bị vứt bỏ.
Trong khi đi qua một căn phố, Prokho bỗng
nhìn kỹ một con ngựa cao lớn màu hạt dẻ buộc ở một đoạn hàng rào và nói:
- Con ngựa của bác bạn đỡ đầu Andriuska đây
mà! Có lẽ bà con thôn ta ở đây rồi. - Nói xong hắn nhảy rất lẹ trên chiếc xe
trượt tuyết xuống rồi chạy vào trong nhà để hỏi thăm tin tức.
Vài phút sau gã Andrey Toponskov, bạn đỡ đầu
và láng giềng của Prokho bước trong nhà ra với chiếc áo ca-pốt khoác vội trên vai.
Có Prokho cùng ra, hắn từ tốn bước tới bên
chiếc xe và chìa cho Grigori một bàn tay đen sì nặc mùi mồ hôi ngựa.
- Anh cùng đi với đoàn xe của thôn đấy à? -
Grigori hỏi.
- Chúng tôi cùng chịu chung khó khăn thiếu
thốn với nhau.
- Thế nào, bà con ta đi đường ra sao?
- Đi thế nào thì anh cũng biết rồi... Sau mỗi
chặng nghỉ đêm đều có những người và những con ngựa bị để lại...
- Thế ông già nhà tôi có còn sống, còn khỏe
không?
Toponskov tránh không nhìn Grigori, thở
dài:
- Hỏng mất rồi, anh Grigori Pantelevich ạ,
thật không may... Anh hãy đọc kinh cầu cho vong hồn ông cụ đi, chiều hôm qua
linh hồn cụ đã về chầu Chúa, cụ đã qua đời rồi...
- Thế đã chôn cất chưa? - Grigori tái mặt hỏi.
- Tôi không thề nói được vì hôm nay không
qua bên ấy. Chúng ta cùng đi, tôi sẽ chỉ nhà cho... Bác bạn đỡ đầu ạ, bác cứ đi
bên phải nhé, tính từ góc phố, bên tay phải là nhà thứ tư.
Tới một ngôi nhà rộng thênh thang, mái lợp
tôn, Prokho cho con ngựa dừng lại bên cạnh hàng rào, nhưng Toponskov khuyên hắn
cứ cưỡi ngựa vào trong sân.
- Ở đây cũng hơi chật chội một chút, đã có
chừng hai chục người, nhưng đại khái vẫn có chỗ cho hai anh được. - Hắn nói rồi
nhảy trên xe xuống để mở cổng.
Grigori là người đầu tiên bước vào trong một
căn phòng đốt lửa rất nóng. Một số bà con quen biết trong thôn chen chúc nhau,
kẻ nằm người ngồi ngay trên sàn nhà. Có người chữa giầy ủng và đồ thắng ngựa.
Ba người ngồi ở bàn ăn súp khoai tây. Trong số đó có lão già Beskhlevnov, người
thắng ngựa cùng xe và cùng ra đi với ông Panteley Pantelevich. Thấy Grigori bước
vào, đám Cô-dắc đều đứng cả dậy và đồng thanh trả lời câu chào ngắn gọn.
- Thế cha tôi đâu? - Grigori bỏ mũ lông,
nhìn quanh căn phòng và hỏi.
- Chúng ta đã gặp chuyện chẳng may... ông
Panteley Pantelevich đã qua đời rồi. - Lão Beskhlevnov khẽ trả lời rồi đưa tay
áo trermen lên lau miệng, đặt muỗng xuống và làm dấu phép.
- Ông cụ đã tắt thở hôm qua, lúc mọi người
còn chưa đi ngủ, cầu cho cụ được hưởng phúc nơi thiên đường.
- Tôi biết rồi. Thế đã chôn cất xong chưa?
- Còn chưa đâu. Hôm nay chúng tôi đã sửa soạn
hạ huyệt, nhưng bây giờ cụ vẫn còn ở trong kia, chúng tôi đã đưa cụ vào phòng
trong không đốt lửa. Bác vào đây, - lão Beskhlevnov mở cái cánh cửa thông sang
phòng bên và nói như xin lỗi, - Bà con Cô-dắc không muốn nằm cùng buồng với người
chết vì nặng mùi, mà cụ ở bên ấy lại hơn... Trong ấy nhà chủ không đốt lửa.
Căn phòng trong rất rộng nồng nặc mùi hạt
đay giống và mùi chuột. Góc nào cũng đỏ những hạt kê, hạt đay. Trên một chiếc
ghế dài có đặt những cái thùng gỗ đựng bột, đựng bơ. Ông Panteley Pantelevich nằm
giữa phòng trên một cái đệm. Grigori gạt lão Beskhlevnov sang bên, bước vào
trong phòng và đứng bên cạnh bố.
- Cụ đã ốm mất hai tuần, - Lão Beskhlevnov
nói thầm thì. - Ngay từ gần Medtretka cụ đã phải nằm vì thương hàn. Không ngờ
ông cụ nhà bác lại tìm được nơi yên nghỉ tại đây... Cuộc đời của chúng ta là
như thế đấy...
Grigori cúi xuống nhìn bố. Bệnh tật đã thay
đổi, đã làm cho những nét trên khuôn mặt thân yêu khác hẳn đi và trở lên xa lạ
một cách lạ lùng. Một lớp lông màu xám cứng như rễ tre mọc đầy hai má hõm nhợt
nhạt, bộ ria thõng xuống rất thấp trên cái miệng chảy xệ; trong cặp mắt mở he
hé, hai khoảng lòng trắng xanh xanh như men sứ đã mất cái ánh lấp loáng, sống động
xưa kia. Hàm dưới của ông già trễ xuống và được đeo lên bằng một chiếc khăn quấn
cổ màu đỏ và trên cái nền vải đỏ, những sợi râu bạc loăn xoăn nom càng trắng
như cước.
Grigori quì xuống để được nhìn kỹ hơn lần
cuối cùng và ghi nhớ khuôn mặt thân yêu, nhưng chàng bất giác run bắn lên vì sợ
hãi và kinh tởm: trên khuôn mặt xám ngoét, trong như sáp ong của ông Panteley
Pantelevich, từng đàn rận bò đầy hai cái hố con mắt và những nếp nhăn trên má.
Những con rận phủ khắp mặt ông thành một tấm màn sống, di động, lúc nhúc trong
chòm râu, bò loạn trong hai hàng lông mày, bám vào cái cổ đứng của chiếc áo
trermen màu lam thành một lớp xám xịt..
*
* *
Grigori cùng hai người Cô-dắc dùng thuốn sắt
đào một cái huyệt trong chất đất đóng băng rắn như gang. Prokho đóng qua quít một
chiếc quan tài bằng vài đoạn ván. Đến lúc mặt trời lặn người ta đem chôn ông
Panteley Pantelevich tại nơi đồng đất nước người, dưới mảnh đất của miền
Stavropol. Và một giờ sau, khi trong làng đã lên đèn, Grigori rời khỏi Belaya
Glina đi về hướng Novopokhovskaia.
Khi đến thị trấn Korenovskaia, chàng cảm thấy
trong người khó chịu. Prokho mất đến nửa ngày đi tìm bác sĩ và cuối cùng kiếm
được một anh chàng quân y sĩ nào đó giữa lúc anh ta đang gần như say bí tỉ: Hắn
cố van nài mãi mới đưa được anh ta về chỗ hai người ở nhờ.
Không cởi áo ca-pốt, người quân y sĩ khám bệnh
cho Grigori, bắt mạch rồi nói như đinh đóng cột:
- Thương hàn hồi quy. Ngài trung úy ạ, tôi
khuyên ngài nên chấm dứt cuộc du lịch này đi, nếu không ngài sẽ chết trên đường.
- Để chờ bọn Đỏ tới à? - Grigori nhếch mép
cười nhạt.
- Chà, tôi cho rằng bọn Đỏ vẫn còn xa.
- Nhưng rồi sẽ gần...
- Tôi không nghi ngờ gì về điều đó. Nhưng
ngài nên ở lại thì hơn. Giữa hai điều bất hạnh, có lẽ tôi muốn chọn mặt này vì
như vậy còn đỡ được một chút.
- Không, dù sao tôi cũng phải đi. - Grigori
nói một cách cương quyết và bắt đầu chui đầu vào chiếc áo quân phục. - Ngài sẽ
cho tôi thuốc chứ?
- Thế thì ngài cứ đi, đó là việc của ngài.
Tôi chỉ có nhiệm vụ góp ý kiến với ngài, ngoài ra là tùy ngài. Còn như thuốc
men thì thứ thuốc tốt nhất là nghỉ ngơi và chăm nom. Tôi cũng có thể kê đơn,
nhưng hiệu thuốc lại tản cư mất rồi, còn tôi thì chẳng có gì ngoài thuốc mê, i-ốt
và cồn.
- Ngài cho tôi ít cồn vậy!
- Tôi rất sẵn lòng. Dù sao ngài cũng sẽ chết
trên đường, vì thế cồn cũng chẳng có thể thay đổi gì cả. Bảo gã cần vụ của ngài
theo tôi, tôi sẽ xuất cho ngài một ngàn gam. Tôi vốn tốt bụng mà... - Người y
sĩ đưa tay lên vành mũ chào rồi chập chững bước ra ngoài.
Prokho đem cồn về, và hắn còn kiếm được
không biết ở đâu một chiếc xe tải đã tàng tàng, loại hai ngựa. Hắn thắng ngựa rồi
vừa bước vào phòng vừa báo cáo bằng một giọng châm biếm rầu rĩ:
- Bẩm quan lớn, xe song mã đã sẵn sàng!
Rồi những ngày nặng nề, sầu thảm lại kéo
dài.
*
* *
Mùa xuân miền Nam đến quá vội vàng đã lan tới
từ các nhánh núi vùng Kuban. Tuyết tan đều trên đồng cỏ bằng phẳng, để lộ ra những
đám đất đen màu mỡ bóng nhoáng. Những con suối mùa xuân róc rách như tiếng
chuông bạc. Mặt đường thủng lỗ chỗ như một bộ mặt rỗ, những chân trời xanh lơ đằng
xa đã rạng lên ra vẻ mùa xuân lắm rồi và bầu trời vùng Kuban nom càng thăm thẳm
hơn, xanh hơn, ấm áp hơn.
Hai ngày sau, lúa mì mùa đông đã ngoi lên
đón ánh sáng mặt trời, một làn sương mù trắng trắng chập chờn trên những luống
đất cày.
Hai con ngựa dẫm lõm bõm trên mặt đường lộ
trần dưới lớp tuyết, móng thụt xuống bùn tới quá lớp lông mục như bàn chải bên
trên móng. Bị sa lầy trong các khe nước, hai con ngựa phải ráng hết sức cong
lưng kéo chiếc xe, mồ hôi bốc hơi ngùn ngụt. Prokho tỏ ra là một người chủ ngựa
thành thạo, hắn buộc cao đuôi ngựa và thỉnh thoảng lại nhảy trên xe xuống đi
bên cạnh. Hắn rút chân dưới bùn lên một cách khó khăn làu bàu:
- Đây không phải là bùn mà là nhựa chưng,
dính như keo ấy, thật đấy! con ngựa không được ráo mồ hôi một lúc nào.
Grigori chẳng nói chẳng rằng. Nằm trên xe,
chàng thấy lạnh, cứ phải lấy cái áo lông quấn chặt quanh mình. Nhưng đi mãi mà
không có ai nói chuyện với mình cũng buồn, Prokho lay chân hoặc kéo tay áo Grigori
và nói:
- Chỗ này bùn quánh khiếp! Anh xuống xe thử
đi một lát mà xem! Mà sao tự nhiên anh lại giở cái trò lăn đùng ra ốm thế này?
- Cút mẹ cậu đi! - Grigori thều thào, giọng
chỉ hơi có thể nghe thấy.
Hễ gặp một người nào đó, Prokho lại hỏi:
- Đi thêm nữa thì bùn còn quánh hơn hay vẫn
thế này?
Người kia cười và trả lời bằng một câu pha
trò. Như thế cũng đủ làm Prokho thỏa mãn vì đã được trao đổi một câu với một
con người còn sống. Thế là hắn lại nín thinh đi thêm một lát, chốc chốc lại cho
hai con ngựa đứng lại để chùi những giọt mồ hôi rất to trên cái trán rám nâu. Rồi
một số người cưỡi ngựa đuổi kịp chiếc xe của hắn.
Prokho không nhịn được nữa, bèn giữ họ lại,
chào hỏi, tìm hiểu xem họ đi đâu và quê quán nơi nào, cuối cùng hắn nói:
- Các bác đi thêm cũng vô ích thôi. Đằng ấy
không thể nào qua được đâu. Vì sao ấy à? Vì rằng ở đấy đường lầy lội ghê gớm,
những người tôi gặp nói rằng ngựa phải lội bì bõm, bùn lên tới bụng, bánh xe tải
không quay được nữa, còn những người đi bộ, nếu thấp lùn thì đều ngã xuống đường
và chết đuối dưới bùn. Chỉ con chó cộc mới nói bậy thôi, tôi thì không nói bậy
bao giờ đâu! Tại sao chúng tôi vẫn đi ấy à? Chúng tôi thì chẳng còn có cách nào
khác, tôi phải đưa một ông tổng giám mục đi, người đang ốm và không thể nào sống
chung với bọn Đỏ được...
Phần lớn những người cưỡi ngựa đều chỉ chửi
Prokho vài câu không có gì là ác ý rồi lại cho ngựa đi tiếp. Nhưng cũng có vài
người trước khi thúc ngựa đi tiếp còn chăm chú nhìn hắn và nói:
- Cả đến những thằng ngu xuẩn của vùng sông
Đông cũng rút lui à? Dân trấn các anh, tất cả đều là những thằng như anh có phải
không?
Hoặc còn những câu gì khác đại loại như thế,
nhưng cũng không kém phần sâu cay. Chỉ có một gã người Kuban bị tách khỏi đoàn
xe của bọn đồng hương là thật sự điên tiết khi bị Prokho làm mất thì giờ với những
câu chuyện ngớ ngẩn. Gã đã định cầm roi ngựa quật cho Prokho một cái ngang
trán, nhưng Prokho nhảy lên xe một cách nhanh nhẹn lạ lùng rồi rút khẩu súng
trường dưới đệm, đặt ngang đầu gối. Người dân Kuban vừa thúc ngựa bỏ đi vừa chửi
rất tục, còn Prokho thì cười phá lên, gào theo:
- Ở đây thì mày không thể lẩn vào trong
cánh đồng ngô như ở gần Sarysin được đâu! Cũng là hùng hùng hổ hổ xắn tay áo
lên! Này, thử quay lại xem nào, tinh thần mày cũng nát bét như cháo ngô thôi. Muốn
gây sự với tao à? Xốc cái áo lùng thùng của mày lên đi, kẻo lại quét hết lên
bùn bây giờ! cái thằng nhẽo nhợt vô tích sự! Chỉ tiếc tao chẳng còn viên đạn thổ
tả nào, nếu không đã cho mày ăn một viên! Thôi quẳng cái roi đi, nghe rõ chưa?
Đần độn ra vì buồn và vì sống vô công rồi
nghề, Prokho cố tìm mọi cách tiêu khiển.
Còn Grigori thì từ ngày bắt đầu ốm, chàng cứ
sống như trong mộng. Thỉnh thoảng chàng mê đi, nhưng sau lại tỉnh. Một lần
chàng thiếp đi rất lâu, tỉnh lại thì thấy Prokho đang cúi xuống nhìn mình.
- Anh vẫn còn sống à? - Prokho vừa hỏi vừa
nhìn vào hai con mắt mờ đục của Grigori.
Mặt trời chiếu chói chang trên đầu hai người.
Từng đàn vịt trời cánh đen kêu quàng quạc bay qua trên bầu trời xanh thẫm, khi
thì tụ lại thành một đám, khi thì vươn dài thành một hình chữ nhân đen như
nhung. Đất bị hun nóng và cỏ non mới nhú tỏa ra một mùi ngây ngất. Grigori thở
hổn hển, hít lấy hít để vào trong lồng ngực làn không khí đầy sức sống của mùa
xuân. Tiếng Prokho nói lọt vào tai chàng một cách hết sức khó khăn, muôn vật
chung quanh đều tựa như trở nên huyền ảo, bị thu nhỏ lại một cách lạ lùng và rất
xa vời.
Sau lưng chàng, những loạt hỏa lực pháo
binh vẫn nổ trầm trầm nhưng chỉ nghe thấy rất nhỏ vì khoảng cách quá lớn, Gần
bên tai chàng là tiếng những bánh xe đánh đai sắt lạch xạch đều đặn và rất ăn
nhịp, tiếng những con ngựa hí và thở phì phì, tiếng người lao xao.
Mùi bánh mì lấy trong lò ra, mùi rơm cỏ,
mùi mồ hôi ngựa xông lên nồng nặc. Tất cả các thứ đó đều được đưa tới cái ý thức
đã hôn ám của Grigori như từ một thế giới khác. Chàng căng thẳng tình thần, lắng
nghe tiếng nói của Prokho và phải cố gắng lắm mới hiểu được rằng Prokho đang hỏi
mình:
- Anh có uống sữa không?
Grigori chỉ hơi động dậy cái lưỡi, liếm cặp
môi khô cứng và cảm thấy có một thứ nước lạnh, sền sệt, chảy vào trong miệng
mình cùng với cái vị nhạt nhạt quen thuộc. Sau khi nuốt được vài ngụm chàng
nghiến răng lại, Prokho đút nút cái chai rồi lại cúi xuống với Grigori và
Grigori nhìn cặp môi bị gió thồi khô nẻ của Prokho động đậy mà đoán ra hơn là
nghe thấy cầu hắn hỏi chàng:
- Hay là để anh ở lại trong thị trấn nhé!
Anh thấy trong người khó chịu lắm à?
Nét mặt của Grigori lộ rõ vẻ đau khổ và lo
lắng. Chàng tập trung toàn bộ nghị lực một lần nữa, khẽ nói:
- Mình chưa chết... thì cứ đưa đi...
Chàng nhìn mặt Prokho, đoán rằng hắn đã
nghe hiểu lời mình nói bèn yên tâm nhắm mắt lại. Chàng tiếp nhận cái trạng thái
mê man bất tỉnh như một niềm khuây khoả, chìm sâu trong cái tối đen đặc quánh của
lãng quên, thoát được ra ngoài toàn bộ cái thế giới đang kêu la ầm ĩ chung
quanh...
------------
Còn tiếp.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét