Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 29

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XXIX

Sông Seine chảy cuồn cuộn kéo theo những tảng băng của tháng Tuyết* [Tháng thứ tư theo lịch Cách mạng, khoảng tháng Mười hai, tháng Một dương lịch]. Các hồ ở vườn Tuileries, các suối, các lạch đều đông cứng. Trên các đường phố gió bấc thổi tung những lớp sương giá. Mấy con ngựa phì phò thở ra những đám hơi trắng; các thị dân đi lại trên đường đều nhìn chiếc nhiệt kế gắn trước mấy cửa hàng bán kính.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 28

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XXVIII

Ngày 10 tháng Nóng*, khi trên chiếc ghế bố đặt trong ngục tối, Évariste kinh hoảng thức giấc sau một cơn sốt li bì thì Paris bao la, Paris duyên dáng đang cười với ánh nắng. Hy vọng lại trỗi dậy trong lòng các tù nhân; nhà buôn hoan hỉ mở cửa tiệm, người tư sản cảm thấy giàu hơn, thanh niên sung sướng hơn, phụ nữ đẹp hơn vì Robespierre bị lật đổ. Chỉ có một nhóm người Jacobin, vài ông linh mục đã tuyên thệ và mấy bà già là run sợ khi thấy đất nước rơi vào tay bọn người độc ác, tham nhũng.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 27

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XXVII

Người vẫn ngủ, Robespierre! Giờ phút trôi qua, thời gian quý báu cạn dần... Cuối cùng, ngày 8 tháng Nóng* [ngày 26-7-1794], tại Hội đồng Quốc ước, Lãnh tụ Không-thể-mua-chuộc-được đứng dậy lên tiếng. Mặt trời ngày 31 tháng Năm*, liệu mi còn mọc lại một lần nữa không? Gamelin chờ đợi, hy vọng. Chắc Robespierre sắp lôi ra khỏi hàng ghế mà họ làm ô nhục những tên lập pháp tội lỗi hơn bọn Liên bang, nguy hiểm hơn Danton... Không! Vẫn không, ông nói:

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 26

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XXVI

Mặt trời tháng Nóng* [Tháng thứ mười một theo lịch Cách mạng, khoảng tháng 7, tháng 8 dương lịch] đang ngả về Tây, đỏ như máu. Évariste ủ rũ, đăm chiêu đi thơ thẩn trong khu vườn Marbeuf nay đã trở thành sở hữu quốc gia và là nơi những kẻ vô công rồi nghề thường lui tới. Người ta ăn kem, uống nước chanh. Cũng có những con ngựa gỗ, nơi bắn cung phục vụ các thanh niên yêu nước. Dưới bóng cây, một chú bé vùng Savoie rách rưới, đầu đội mũ chụp đen đang cho một con ngân thử nhảy múa theo âm thanh chát chúa của một chiếc đàn quay.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 25

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XXV

Trong khi mấy chiếc xe được lính sen đầm áp tải lăn bánh về phía quảng trường Ngai Vàng Lật Đổ đưa Brotteaux và tòng phạm ra pháp trường, thì Évariste ngồi trầm tư trên một chiếc ghế dài ở vườn Tuileries. Anh đợi Élodie. Mặt trời buổi xế chiều chiếu những tia lửa làm bừng sáng các cây dẻ um tùm. Gần hàng rào quanh vườn, tượng thần Renommée cưỡi con ngựa có cánh vẫn ngậm chiếc kèn muôn thuở. Mấy người bán báo rao tin chiến thắng lớn ở Fleurus.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 24

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XXIV

Qua bao nhiêu phiên tòa người ta vẫn chưa xử xong vụ mưu phản trong các nhà tù. Hôm qua bốn mươi chín bị cáo ngồi chật các bậc. Maurice Brotteaux ngồi ở chỗ danh dự, trên chiếc bậc cao bên phải, ông vẫn mặc chiếc áo đuôi tôm màu nâu đỏ đã được ông chải kỹ tối hôm trước, cái túi đựng tập Lucrèce lâu ngày bị sờn rách cũng được vá lại. Ngồi cạnh ông là bà Rochemaure, bôi mắt, trát phấn, mặt mũi bóng loáng, ghê rợn. Cha Longuemare được đặt ngồi giữa bà và cô Athénaïs; sau một thời gian ở nhà tù Madelonnettes cô đã lấy lại được vẻ tươi mát thuở nào.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 23

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XXIII

Évariste Gamelin mệt nhưng không nghỉ ngơi được; mỗi đêm anh giật mình tỉnh dậy hàng mấy chục lần giữa những cơn ác mộng. Chỉ ở căn phòng màu xanh, trong vòng tay Élodie, anh mới ngủ được vài giờ, vừa ngủ vừa lẩm nhẩm, kêu la làm Élodie thức giấc; nhưng chị không hiểu anh nói những gì.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 22

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XXII

Cả một quả núi đột ngột mọc lên trong vườn Tuileries. Bầu trời không một đám mây. Dẫn đầu các bạn đồng viện, Maximilien Robespierre tiến bước, mình mặc chiếc áo xanh, quần vàng ngắn, tay ôm một bó bông lúa, xa cúc lam và mào gà. Ông trèo lên núi và thông báo cho toàn quốc biết là vị thần của Jean-Jacques đã ra đời. Ôi trong trắng, hiền hòa, đơn sơ cổ đại! Ôi đức tin! Ôi những giọt lệ xót thương! Ôi mưa móc dồi dào! Ôi độ lượng! Ôi tình thân ái giữa những con người!

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 21

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XXI

Trong thời gian này, vẫn trong chiếc áo khoác màu xanh vỏ chai, Julie Gamelin ngày nào cũng tới khu vườn cạnh lâu đài Luxembourg. Ngồi trên một chiếc ghế dài ngay đầu một lối đi, chị đợi người tình xuất hiện ở một khung cửa sổ nhỏ. Họ làm dấu, trao đổi ý nghĩ bằng thứ ngôn ngữ không lời do họ sáng chế ra. Nhờ đó chị biết anh đang sống ở một phòng khá tốt cùng với những con người dễ chịu, anh đang cần một cái mền, một chiếc bình chườm và anh tha thiết yêu chị.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 20

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XX

Trong một vụ xử án lê thê, ngồi trong chiếc ghế dài, trong bầu không khí nóng bức, Gamelin nhắm mắt lại tư lự:

“Bè lũ độc ác buộc Marat phải trốn tránh ở những nơi hẻo lánh đã biến ông thành loài chim đêm, con chim của nữ thần Minerve, có đôi mắt phát hiện ra bọn mưu phản ẩn mình trong bóng tối.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 19

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XIX

Trong khi cha Longuemare và cô gái Athénaïs bị lôi ra phân khu hỏi cung thì hai người lính sen đầm giải ông Brotteaux đến Luxembourg, nhưng viên cai ngục không nhận vì nhà tù hết chỗ chứa. Vị quan thu thuế lại được dẫn đến ngục Conciergerie rồi đưa vào phòng lục sự, một căn phòng hẹp có một tấm vách lấp kín ngăn đôi.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 18

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XVIII

Bà Gamelin rất quý ông già Brotteaux, bà cho ông là con người đáng mến nhất, danh giá nhất mà bà quen biết. Bà không dám ra chào khi ông bị bắt, sợ làm như vậy có vẻ bất chấp chính quyền; ở địa vị thấp kém, bà coi hèn nhát là một nghĩa vụ, nhưng rõ ràng bà đã bị giáng một đòn choáng váng không thể gượng dậy.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 17

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XVII

Mười giờ sáng ngày 24 tháng Giá*, dưới một bầu trời hồng tươi rực rỡ làm tan băng tuyết ban đêm, các công dân Guénot và Delourmel, đại biểu Ủy ban An ninh chung đến nhà thờ dòng Barnabites và yêu cầu được gặp Ủy ban Kiểm soát phân khu. Lúc đó công dân Beauvisage đang tiếp thêm gốc củi vào lò sưởi, nhưng vì anh lùn tịt nên họ không trông thấy anh ngay.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 16

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XVI

Sau ba tháng trời, ngày nào cũng như ngày nào, làm lễ hiến sinh cho Tổ quốc những nạn nhân tên tuổi lẫy lừng hay tiểu tốt vô danh, đến lượt Évariste giải quyết một vụ án vì mình; một bị cáo của nhà nước biến thành bị cáo của riêng anh.

Từ khi ngồi ở Tòa án, anh hau háu dò tìm trong số can phạm lần lượt diễu qua mặt, xem kẻ nào đã quyến rũ Élodie.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 15

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XV

Cần làm giảm bớt số người trong các nhà tù chật ních phạm nhân; muốn vậy phải xét xử, xét xử không nghỉ, không ngừng. Các vị thẩm phán dưới chế độ mới lưng dựa vào các bức tường phủ các chùm lá và mũ chụp đỏ, giữ vẻ trầm mặc, im lặng khủng khiếp y như các bậc tiền nhiệm khi họ phục vụ chế độ quân chủ. Ủy viên công tố và các viên phụ tá đều kiệt sức vì mệt nhọc, rã rời vì mất ngủ và rượu mạnh; họ chưa ngã gục chỉ nhờ nỗ lực phi thường, và chính tình hình sức khỏe đó lại làm cho họ khủng khiếp hơn. Các hội thẩm thì rất đa dạng về nguồn gốc và tính cách, người có học, kẻ ngu đần, nhưng dù hèn nhát hay độ lượng, hiền hay dữ, xảo quyệt hay thực thà, tất cả bọn họ ước định tình hình Tổ quốc và chế độ Cộng hòa lâm nguy, đều cảm thấy hay giả bộ cảm thấy một nỗi căm hờn giống nhau, đều bừng cháy lên một ngọn lửa như nhau.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 14

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XIV

Thức giấc từ lúc sáng sớm, cha Longuemare sau khi quét dọn buồng sạch sẽ, đi làm lễ Mixa tại một nhà thờ nhỏ trên phố Địa Ngục do một linh mục không tuyên thệ cai quản. Ở Paris, có hàng nghìn nơi kín đáo tương tự; giới tăng lữ không phục tùng luật pháp bí mật tập hợp ở đó những nhóm nhỏ tín đồ trung thành, cảnh sát mặc dầu luôn luôn cảnh giác nghi ngờ cũng đành nhắm mắt làm ngơ đối với những thánh đường bí mật, phần vì sợ con chiên nổi giận, phần vì đối với chuyện thánh thần họ vẫn còn một chút tôn kính nào đó.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 13

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XIII

Lần thứ hai Gamelin ra tòa nghị án. Trước khi Tòa khai mạc, anh trao đổi với các đồng nghiệp trong hội thẩm đoàn về những tin mới nhất, có những tin còn chưa rõ hoặc chắc chắn sai, nhưng những gì có thể ghi nhận thì thực là khủng khiếp. Quân liên minh đã làm chủ mọi ngả đường và tiến quân đồng loạt. Vendée chiến thắng quân Chính phủ, Lyon nổi dậy, cảng Toulon lọt vào tay quân Anh và chúng đổ bộ vào đấy mười bốn ngàn người.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 12

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XII

Một buổi tối ông Brotteaux mang mười hai tá con rối đến nhà công dân Caillou, nhà buôn đồ chơi ở phố Luật Pháp, ông Caillou ngày thường vẫn hòa nhã, lễ độ không hiểu tại sao lần này, giữa đám búp bê và con rối lưng gù, lại tiếp khách hết sức thiếu lịch sự. Mở đầu ông nói ngay:

- Hãy cẩn thận, công dân Brotteaux, hãy cẩn thận! Không phải là lúc nào cũng có thể cười đùa; những câu chuyện bông phèng của ông không phải là hay cả đâu.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 11

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

XI

Sáng hôm mồng bảy tháng Chín, nữ công dân Rochemaure đến nhà hội thẩm Gamelin để đề nghị anh quan tâm đến một người quen đang bị tình nghi. Ở ngưỡng cửa chị gặp ngay người trước kia là ngài Brotteaux des Ilettes mà chị đã từng yêu thương trong những ngày hạnh phúc. Ông Brotteaux lúc đó định vác mười hai tá con rối đến tiệm buôn đồ chơi phố Luật Pháp. Để mang đi cho dễ, ông đã bắt chước mấy chú bán rong buộc chúng lên đầu một con sào. Đối với các bà, các cô bao giờ ông cũng tỏ ra lịch sự, kể cả với những người chỉ còn ít sức quyến rũ vì quá quen thuộc như bà Rochemaure; tất nhiên trừ trường hợp xa cách quá lâu, phản bội hay thiếu trung thành.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 10

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

X

Sáng thứ Bảy vào khoảng bảy giờ, ông Blaise lấy cán chiếc roi ngựa gõ vào cửa phòng vẽ. Ông ăn mặc rất chỉnh tề: mũ hai múi đen, gilê hồng điều, quần ngắn bằng da và bốt vàng có ve. Lúc đó bà quả phụ Gamelin đang nói chuyện thân mật với công dân Brotteaux, còn Évariste thì đang đứng trước tấm gương nhỏ thắt chiếc cà vạt màu trắng.

- Chúc các vị lên đường bình an, ông Blaise! - Nữ công dân nói. - À mà này, đi vẽ thì ông cũng nên mời thêm ông Brotteaux. Ông Brotteaux cũng là họa sĩ.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 9

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

IX

Évariste Gamelin nhận nhiệm vụ ngày 14 tháng 9 sau khi tòa án được cải tổ thành bốn tòa án phân khu, mỗi phân khu có mười lăm hội thẩm. Các nhà tù chật ních người; ủy viên công tố mỗi ngày phải làm việc mười tám giờ. Để chống lại việc quân đội thất trận, các tỉnh nổi loạn, chống lại các cuộc âm mưu, phản bội, Quốc ước đặt khủng bố thành quốc sách. Các hung thần đang lên cơn khát.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 8

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

VIII

Buổi chiều trước ngày lễ, một buổi chiều yên tĩnh, trong sáng, Élodie và Évariste khoác tay nhau đi dạo trên Quảng trường Liên hiệp. Các công nhân vừa vội vã dựng xong các cột, tượng, đền, một quả núi và một bàn thờ. Những biểu tượng cực lớn như thần Hercule vung chùy, như Thiên nhiên đang nuôi cả vũ trụ bằng bầu vú vô tận, vươn lên sừng sững giữa thủ đô đang sống trong cảnh đói kém, khủng bố, đang nghe thấy từ hướng Meaux vọng lại tiếng đại bác ì ầm của quân Áo.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 7

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

VII

Dùng một cách nói rất cũ, bà quả phụ Gamelin đã có lần bảo con: “Cứ ăn hạt dẻ mãi, dễ mình sẽ biến thành hạt dẻ mất”. Trưa hôm đó, ngày 13 tháng Bảy, hai mẹ con bà lại ăn món canh hạt dẻ. Bữa ăn đạm bạc vừa xong thì một phụ nữ đẩy cửa vào và cả xưởng vẽ tràn ngập ánh sáng và hương thơm. Évariste nhận ra ngay nữ công dân Rochemaure.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 6

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

VI

Mười giờ sáng. Không một luồng gió nhẹ. Chưa có tháng Bảy nào nóng như thế này. Trên phố Jérusalem chật hẹp khoảng một trăm công dân xếp hàng nối đuôi nhau trước tiệm bánh mì, dưới sự kiểm soát của bốn lính vệ quốc đang hút tẩu, súng đặt dưới đất.

Quốc ước đã ban hành sắc lệnh Tối đa. Lập tức bột mì biến mất trên thị trường. Như người Do Thái trên sa mạc, muốn có cái ăn, dân Paris phải dậy trước khi trời sáng. Trong hàng dài người đủ cả đàn ông, đàn bà, trẻ con, kẻ nọ đứng sát người kia dưới một bầu trời nóng như thiêu, như đốt. Sức nóng làm các chất thối rữa trong cống rãnh, mùi mồ hôi, mùi cáu ghét bốc lên nồng nặc. Họ gọi nhau, nhìn nhau với mọi thứ tình cảm có thể có đối với nhau: ác cảm, chán ghét, quan tâm, ham muốn, lãnh đạm.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 5

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

V

Chín giờ sáng, Évariste gặp Élodie, chị đã ngồi đợi anh trên một chiếc ghế dài ở vườn Luxembourg. Suốt một tháng kể từ ngày hai người tỏ tình, ngày nào họ cũng gặp nhau, khi thì ở tiệm Tình yêu họa sĩ, khi thì ở xưởng vẽ quảng trường Thionville. Évariste rất đằm thắm nhưng dè dặt, dè dặt vì tính anh nghiêm trang, đạo đức; tin ở Thượng đế và là công dân tốt, anh sẵn sàng kết hôn với người yêu, tùy theo hoàn cảnh, có thể trước pháp luật hoặc riêng trước Thượng đế nhưng phải quang minh chính đại, công khai.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 4

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

IV

Lúc đó là mười giờ sáng. Nắng tháng Tư phơi phới trên từng chiếc lá xanh non. Cơn giông ban đêm khiến không khí nhẹ nhàng, dễ chịu. Chốc chốc lại có một kỵ sĩ phóng ngựa trên phố Quả Phụ, phá tan bầu không khí yên tĩnh quạnh hiu. Bên lề con đường đầy bóng râm, quay lưng về phía túp nhà tranh có tên là Người đẹp thành Lille, Évariste ngồi đợi Élodie trên một chiếc ghế dài. Từ hôm mấy ngón tay họ chạm nhau trên chiếc khăn thêu, hơi thở họ quyện vào nhau, anh chưa trở lại tiệm Tình yêu họa sĩ.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 3

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

III

Buổi chiều cùng ngày, Évariste đến nhà công dân Jean Blaise, nhà buôn tranh in tay, nhưng cũng bán thêm các thứ hộp, các vật dụng bằng bìa các tông và đủ loại bài. Tiệm Tình yêu họa sĩ ở phố Honoré đối diện nhà thờ Oratoire gần hãng Vận tải. Nó chiếm cả tầng trệt một ngôi nhà xây từ sáu mươi năm trước. Phiến đá trên vòm cửa được khắc hình một chiếc mặt nạ có sừng. Ở ngay vòm có một bức tranh sơn dầu vẽ “Chàng Sicile hay Tình yêu họa sĩ” được ông thân sinh ra Blaise treo lên từ năm 1770. Bức tranh mô phỏng một bức họa của Boucher, đến nay nét vẽ đã phai mờ gần hết qua thời gian và mưa nắng.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 2

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

II

Ra khỏi nhà thờ dòng Barnabites, Évariste Gamelin đi về hướng quảng trường Dauphine nay đổi tên là quảng trường Thionville để tôn vinh một thị trấn nhỏ bé bất khuất.

Lọt trong một quận có đông người qua lại nhất Paris, từ gần một thế kỷ nay quảng trường đã mất đi cảnh trí đẹp đẽ ban đầu. Những tòa nhà xây trên ba mặt quảng trường vào thời vua Henri IV thuần bằng gạch đỏ kết hợp đá phiến trắng, nơi cư ngụ của các vị thẩm phán sang trọng, đã mất đi những chiếc mái đen quý phái để nhận lấy hai, ba tầng lầu được xây thêm bằng thứ nguyên liệu mạt hạng.

Các Hung Thần Lên Cơn Khát - 1

Các Hung Thần Lên Cơn Khát

Tác giả: Anatole France

Dịch giả: Trần Mai Châu

Nhà xuất bản Văn học - 2015

I

Sáng sớm hôm đó, Évariste Gamelin, họa sĩ, học trò của David*, [Jacques-Louis David (1748-1825) là họa sĩ thời cách mạng Pháp, đứng đầu trường phái Tân cổ điển], thành viên phân khu Cầu mới, trước đây là phân khu Henri IV, đến nhà thờ dòng Barnabites. Từ ngày 21 tháng 5 năm 1790 cách đây ba năm, nhà thờ này được dùng làm trụ sở các đại hội của phân khu. Nó vươn cao trên một quảng trường hẹp và tối, gần hàng rào Tòa án. Mặt tiền nhà thờ có hai cây cột kiến trúc cổ điển với những công-xôn đảo ngược và bình lửa cháy đã dầu dãi với thời gian và bị con người xúc phạm. Người ta đã lấy búa đập các biểu tượng tôn giáo và thay bằng những châm ngôn Cộng hòa với dòng chữ đen tô đậm trên cửa chính: “Tự do, Bình đẳng, Bác ái hay là Chết”.