Ngàn Mặt Trời Rực Rỡ - 18

Ngàn Mặt Trời Rực Rỡ

Tác giả: Khaled Hossenini

Người dịch: Nguyễn Thị Hương Thảo

Nhà xuất bản Văn học - Hà Nội 2010

18

Một tuần trôi qua nhung vẫn không có tin tức gì về Tariq. Rồi một tuần nữa lại đến và qua đi.

Để lấp đầy thời gian trống, Laila sửa chỗ rèm cửa rách mà Babi vẫn chưa đụng đến. Cô bé lôi sách của Babi xuống, phủi bụi và sắp xếp theo thứ tự chữ cái. Cô bé đi đến phố Gà cùng Hasina, Giti và bà Nila, mẹ của Giti, vốn là thợ may và thỉnh thoảng làm bạn may vá với Mammy. Trong tuần đó, Laila tin rằng trong các thử thách mà con người ta phải chịu đựng thì không có gì kinh khủng bằng việc chỉ đơn giản là chờ đợi.

Một tuần nữa trôi qua.

Laila cảm thấy mình đang mắc kẹt trong một mớ bòng bong những ý nghĩ khủng khiếp.

Cậu ấy sẽ không bao giờ trở lại. Bố mẹ cậu ấy đã chuyển nhà đi xa mãi mãi; chuyến đi đến Ghazni chỉ là một trò lừa gạt. Người lớn đã sắp xếp mọi thứ để hai đứa không phải buồn khi chia tay.

Cậu ấy lại dính một quả mìn nữa. Đúng như những gì đã xảy ra năm 1981, khi cậu ấy mới năm tuổi, cũng là lần gần đây nhất bố mẹ cậu đưa cậu ấy về miền Nam tới Ghazni. Không lâu sau sinh nhật lần thứ ba của Laila. Lần đó cậu ấy đã may mắn vì chỉ mất một chân; may mắn vì rốt cuộc cậu vẫn còn sống.

Trong đầu cô bé chỉ lùng bùng với những ý nghĩ ấy.

Đến một tối, Laila nhìn thấy ánh đèn pin nhỏ từ dưới phố. Một âm thanh vừa the thé vừa hổn hển phát ra từ môi cô bé. Cô bé vội moi chiếc đèn pin dưới gầm giường lên, nhưng nó bị hỏng. Laila đập đèn pin vào lòng bàn tay, nguyền rủa những cục pin chết. Nhưng không vấn đề gì. Cậu ấy đã trở về. Laila ngồi lên thành giường, ngây ngất vì gánh nặng được trút bỏ, và ngắm nhìn con mắt màu vàng, đẹp đẽ đó đang chớp nháy, lúc tắt lúc sáng.

Hôm sau, trên đường đến nhà Tariq, Laila nhìn thấy Khadim và lũ bạn của nó trên phố. Khadim đang ngồi xổm, dùng que vẽ vời lên đất bẩn. Khi nhìn thấy cô bé, nó vứt que xuống và ve vẩy ngón tay. Nó nói gì đó và cả lũ cười khục khặc. Laila cúi đầu bước qua thật nhanh.

- Cậu đã làm gì thế? - cô bé la lên khi Tariq ra ra mở cửa. Ngay sau đó, cô bé chợt nhớ ra bác cậu là một thợ cắt tóc.

Tariq đưa tay vuốt cái đầu mới được cạo trọc và mỉm cười, khoe hàm răng trắng hơi khấp khểnh.

- Cậu thích nó chứ?

- Có vẻ như cậu đang định nhập ngũ.

- Cậu muốn sờ không? - Cậu cúi đầu xuống thấp.

Những sợi tóc cứng nhỏ li ti cọ vào lòng bàn tay Laila thật dễ chịu. Tariq không giống như một vài cậu con trai khác, phải nhờ tóc che bớt cái đầu hình nón với những u bướu xấu xí. Đầu của Tariq cong một cách hoàn hảo và không hề có u.

Khi cậu nhìn lên, Laila thấy má và trán cậu rám nắng.

- Sao cậu đi lâu vậy? - cô bé hỏi.

- Bác mình bị ốm. Đi nào. Vào nhà đi.

Tariq dẫn Laila đi dọc hành lang vào phòng khách. Laila yêu mọi thứ trong ngôi nhà này. Tấm thảm cũ sờn rách trong phòng khách, miếng mền khâu từ nhiều mảnh vải trên đi văng, sự bừa bộn trong cuộc sống thường nhật của Tariq: những mẩu vải của mẹ cậu, những chiếc kim khâu cài vào cuộn chỉ, những tờ tạp chí cũ, hộp đàn accordion ở trong góc phòng chỉ chực nứt vỡ ra.

- Ai thế?

Tiếng mẹ cậu vọng từ bếp ra.

- Laila, - cậu bé trả lời.

Cậu kéo ghế cho cô bé ngồi. Phòng khách tràn ngập ánh sáng và có cửa sổ đôi mở ra ngoài sân. Trên cửa bày các lọ rỗng mà mẹ Tariq dùng để muối cà và làm mứt cà rốt.

- Con nói là aroos của chúng ta, cô con dâu của chúng ta à, - bố cậu bé bước vào phòng và nói. Ông vốn là thợ mộc, một người đàn ông gầy còm, có mái tóc bạc trắng của cái tuổi ngoài sáu mươi. Ông có hai răng cửa cách thưa nhau và đôi mắt lé của một người dành gần cả cuộc đời bôn ba khắp đất trời. Ông dang rộng cánh tay và Laila lọt thỏm trong vòng tay đó, nhận sự chào đón nồng hậu của ông cùng với mùi hương quen thuộc của mùn cưa. Hai người hôn má nhau ba lần.

- Ông mà cứ gọi nó như thế thì con bé sẽ không thèm tới đây nữa đâu, - mẹ Tariq nói khi đi ngang qua họ. Bà bê ra một cái mâm, ở trên có một bát to, một cái thìa và bốn bát nhỏ hơn. Bà đặt mâm xuống bàn. - Cháu đừng để ý đến ông già đó. - Bà khum tay ôm lấy khuôn mặt Laila. - Rất vui được gặp cháu, cháu yêu của ta. Đến đây, ngồi xuống nào. Bác sẽ quay lại với món hoa quả dầm.

Chiếc bàn rất lớn, được làm từ gỗ thô sáng màu - bố Tariq đã đóng nó, cùng với cả mấy cái ghế nữa. Chiếc bàn được phủ lên một tấm khăn trải bàn nhựa vinyl xanh rêu in hình trăng lưỡi liềm với các vì sao màu hồng đậm. Ảnh chụp Tariq ở mọi lứa tuổi được treo khắp tường xung quanh phòng khách. Trong một vài bức ảnh lúc bé, cậu còn đủ hai chân.

- Cháu nghe nói anh trai bác bị ốm, - Laila vừa nói với bố Tariq vừa xúc thìa vào bát hoa quả dầm có nho khô, hồ trăn và mơ.

Ông châm điếu thuốc:

- Ừ, nhưng bác ấy giờ khỏe rồi, shokr e Khoda, tạ ơn Thượng đế.

- Một cơn đau tim. Đây là lần thứ hai rồi, - mẹ Tariq nói và trao cho chồng một cái nhìn động viên.

Bố Tariq nhả khói thuốc và nháy mắt với Laila. Lúc này cô bé lại có cảm giác rằng bố mẹ Tariq có thể dễ bị nhầm lẫn là ông bà của cậu. Mẹ cậu sinh ra cậu khi đã bước sang tuổi bốn mươi.

- Bố cháu khỏe không, cháu yêu? - mẹ Tariq ngước mắt nhìn qua bát, hỏi.

Từ khi gặp mẹ Tariq lần đầu, Laila đã thấy bà đội bộ tóc giả. Bộ tóc đang ngả sang màu tía đục theo năm tháng. Hôm nay bà kéo bộ tóc giả thấp xuống tận chân mày và Laila nhìn thấy những sợi tóc hoa râm ở hai bên mai. Cũng có hôm bộ tóc giả đó được đặt cao trên trán. Nhưng trong mắt Laila, mẹ Tariq chưa bao giờ trông lố bịch với bộ tóc đó. Những gì Laila nhìn thấy dưới bộ tóc giả là một khuôn mặt điềm tĩnh, đáng tin cậy, đôi mắt lanh lợi, cử chỉ dịu dàng, khoan thai.

- Bố cháu khỏe, - Laila trả lời. - Tất nhiên vẫn làm việc ở Silo. Bố cháu khỏe ạ.

- Mẹ cháu thì sao?

- Có ngày tốt. Cũng có ngày xấu. Vẫn cứ như thế ạ.

- Ừ, - mẹ Tariq hạ thìa xuống bát, tư lự. - Thật khó khăn, vô cùng khó khăn đối với một bà mẹ phải xa những đứa con trai.

- Cậu ở lại đây ăn trưa nhé? - Tariq hỏi.

- Cháu phải ở lại đấy, - mẹ cậu bé nói. - Bác đang làm shorwa*. [Một loại xúp truyền thống của Afghanistan, thường để ăn với bánh mì]

- Cháu không muốn là mozahem* đâu. [Kẻ quấy rầy]

- Ngạc nhiên chưa? - mẹ Tariq nói. - Chúng ta mói đi được hai tuần mà cháu đã trở nên khách sáo thế ư?

- Được rồi ạ, cháu sẽ ở lại, - Laila bẽn lẽn nói và mỉm cười.

- Cứ như thế nhé.

Sự thật thì Laila thích dùng bữa ở nhà Tariq cũng ngang với việc cô bé chán ghét những bữa ăn ở nhà mình. Ở gia đình Tariq, không có ai một mình; họ luôn ăn cùng cả nhà. Laila thích những chiếc cốc nhựa màu tím mà họ dùng và thích bình nước luôn có một phần tư quả chanh nổi bên trên. Cô bé thích cách họ bắt đầu bữa ăn với một bát sữa chua tươi, cách họ vắt cam chua vào tất cả mọi thứ, kể cả vào món sữa chua, và cách họ pha trò, trêu chọc nhau bằng những câu bông đùa nhẹ nhàng, vô hại.

Sau bữa ăn, họ trò chuyện cùng nhau. Mặc dù Tariq và cha mẹ là người dân tộc Pashtun, họ vẫn nói tiếng Farsi khi có mặt Laila ở đó để cô bé được thoải mái, ngay cả khi Laila ít hay nhiều cũng có thể hiểu được tiếng Pashto gốc của họ vì cô bé đã được học ngôn ngữ đó ở trường. Babi nói rằng có những mâu thuẫn giữa hai dân tộc của họ, những người Tajik thiểu số và dân tộc Pashtun của Tariq, nhóm người chiếm đại đa số tại Afghanistan. Người Tajik luôn cảm thấy bị xem thường, Babi nói. Các đời vua người Pashtun đã cai trị đất nước này gần hai trăm năm mươi năm, Laila à, trong khi người Tajik chỉ có được vị trí đó trong vòng chỉn tháng hồi 1929.

Còn Babi, Laila hỏi, Babi có cảm thấy bị coi thường không?

Babi lấy vạt áo lau mắt kính. Theo bố, chuyện đó thật ngu ngốc - một chuyện ngu ngốc nguy hiểm - vì tất cả các câu chuyện đó chỉ là kiểu Tôi là người Tajik còn ông là người Pashtun còn anh ta là người Hazara còn cô ta là người Uzbek. Tất cả chúng ta đều là người Afghanistan, và đó mới là vấn đề chính. Nhưng khi một nhóm người cai trị những nhóm người khác trong một thời gian quá lâu... Sẽ có sự khinh thường. Sự thù địch. Như thế đấy. Luôn như thế.

Có thể thế. Nhưng Laila không bao giờ cảm thấy điều đó trong gia đình Tariq, nơi mà những vấn đề đó thậm chí chưa bao giờ xuất hiện. Mỗi lần đến thăm gia đình Tariq, Laila luôn cảm thấy tự nhiên, không gượng ép, không chút phiền phức bởi sự khác biệt về dân tộc hay ngôn ngữ, hay bởi sự thù hận, đố kỵ cá nhân vốn đã làm vẩn đục không khí trong chính gia đình cô bé.

- Mình chơi bài nhé? - Tariq hỏi.

- Phải đấy, các con lên lầu đi, - mẹ cậu bé nói, phẩy đám khói thuốc của chồng với vẻ không hài lòng. - Mẹ sẽ làm món shorwa.

Hai đứa trẻ nằm sấp giữa phòng Tariq và thay phiên nhau chia bài panjpar. Vừa quơ quơ bàn chân trong không khí, Tariq vừa kể cho cô bé nghe về chuyến đi của mình, về những cây đào non cậu đã giúp bác mình trồng trong vườn, về một con rắn vườn mà cậu đã bắt được.

Tại căn phòng này, Laila và Tariq đã cùng làm bài tập về nhà, cùng xây những tòa tháp bằng quân bài và cùng vẽ những bức chân dung ngộ nghĩnh cho nhau. Nếu trời mưa, chúng sẽ dựa vào cửa sổ, uống nước cam Fanta có ga ấm và nhìn ngắm những hạt mưa căng mọng chảy thành dòng trên mặt kính.

- Được rồi, thêm một câu nữa nhé, - Laila vừa nói vừa trộn bài. - Cái gì ngồi một góc mà đi khắp thế giới?

- Chờ đã. - Tariq đẩy người nhổm dậy và quay tròn chiếc chân giả. Cậu cau mày, chống khuỷu tay nằm nghiêng sang một bên. - Đưa cho mình cái gối kia. - Cậu đặt gối xuống chân. - Đó. Thế này dễ chịu hơn.

Laila nhớ lại lần đầu Tariq cho cô bé xem phần chân bị cụt. Lúc đó cô bé sáu tuổi. Cô bé dùng một ngón tay ấn vào phần da căng bóng dưới đầu gối trái của cậu. Ngón tay cô bé chạm phải những cục u cứng ở đó, Tariq bảo rằng đó là những đầu xương đôi lúc phình lên sau khi phẫu thuật. Cô bé hỏi chỗ cụt có đau không và cậu trả lời là có đau vào cuối ngày, khi nó sưng lên và không vừa với phần chân giả như bình thường, giống như một ngón tay đút vào cái đê khâu vậy. Và thỉnh thoảng nó trở nên sần sùi. Nhất là lúc trời nóng. Khi đó mình sẽ bị phát ban và phồng rộp, nhưng mẹ có kem xoa dịu bớt. Củng không tệ lắm đâu.

Laila đã bật khóc.

Cậu khóc gì chứ? Tariq đeo phần chân giả lại. Cậu đòi xem nó cơ mà, cậu đúng là girvanok, con bé mít ướt! Nếu mình mà biết cậu rống lên như thế thì mình sẽ không cho cậu xem đâu.

- Con tem, - lúc này cậu bé nói.

- Gì cơ?

- Câu đố. Đáp án là con tem. Bọn mình đi ra vườn thú sau bữa trưa nhé.

- Cậu biết câu đố đó rồi. Đúng không?

- Không hề.

- Cậu là đồ nói dối.

- Còn cậu là đồ ghen tị.

- Vì cái gì chứ?

- Trí thông minh của thằng con trai như mình.

- Trí thông minh con trai của cậu á? Thế ư? Nói cho mình xem ai luôn thắng khi chơi cờ?

- Mình nhường cho cậu thắng đấy chứ. - Cậu phá lên cười. Cả hai đứa đều biết điều đó là không đúng.

- Còn ai không giải được toán? Cậu đã phải đến nhờ ai giải bài tập cho mặc dù cậu học trên một lớp?

- Mình sẽ học trên hai lớp nếu như môn toán không ngăn cản mình.

- Theo mình môn địa lý cũng ngăn cản cậu đấy.

- Cậu làm sao mà biết được chứ? Mà thôi đi. Nào bọn mình có đi chơi vườn thú hay không?

Laila mỉm cười.

- Đi chứ!

- Tốt.

- Mình nhớ cậu.

Cả hai im lặng. Rồi Tariq quay về phía cô bé với khuôn mặt vừa nhăn nhó vừa cười cười với vẻ khó chịu.

- Có chuyện gì thế?

Laila tự hỏi đã không biết bao lần cô bé, Hasina và Giti không ngần ngại nói với nhau ba từ đó chỉ sau hai hay ba ngày không gặp nhau? Mình nhớ cậu, Hasina. Ôi, mình cũng nhớ cậu. Trước vẻ nhăn nhó của Tariq, Laila đã hiểu rằng con trai khác với con gái trong việc thể hiện tình cảm. Bọn chúng không thể hiện sự thân mật ra ngoài. Chúng không cảm thấy bị thúc giục, không thấy cần thiết phải nói như thế. Laila hình dung hai anh trai mình cũng như vậy. Laila kết luận rằng bọn con trai coi tình bạn giống như mặt trời: sự tồn tại của nó là không phải bàn cãi, có thể hưởng thụ ánh nắng rực rỡ nhưng không cần phải nhìn thẳng vào nó.

- Mình đang thử chọc cậu, - cô bé nói.

Cậu liếc mắt nhìn cô bé.

- Có tác dụng rồi đấy.

Nhưng cô bé nghĩ vẻ nhăn nhó của cậu bạn đã dịu xuống. Và hình như vết rám nắng trên má cậu đã ửng lên trong giây lát.

Laila không định kể cho Tariq biết. Thật ra, cô bé cho rằng hẳn sẽ không hay ho chút nào nếu kể chuyện đó cho cậu nghe. Sẽ có người bị thương vì cậu sẽ không bỏ qua mọi chuyện. Nhưng rồi sau đó khi cả hai đang trên đường xuống bến xe bus, cô bé lại gặp Khadim đang đứng dựa vào tường. Nó đứng giữa một lũ bạn, hai ngón cái móc vào dây lưng. Nó toét miệng cười Laila với vẻ ngang ngược.

Và vì thế cô bé đã kể lại cho Tariq. Toàn bộ câu chuyện ào ra khỏi miệng trước khi cô bé có thể dừng lại.

- Nó đã làm gì cơ?

Cô bé nói lại một lần nữa.

Cậu chỉ về phía Khadim.

- Thằng ấy? Là nó hả? Cậu chắc chứ?

- Chắc chắn.

Tariq nghiến răng và lầm bầm câu gì đó bằng tiếng Pashto mà Laila không hiểu được.

- Cậu chờ ở đây, - Tariq nói bằng tiếng Farsi.

- Đừng, Tariq...

Nhưng cậu đã băng qua đường.

Khadim là đứa đầu tiên nhìn thấy Tariq. Nụ cười của nó tắt dần và nó lùi lại, áp sát vào tường. Nó buông hai ngón tay cái ra khỏi dây lưng và đúng thẳng dậy, hít một hơi dè chừng trước mối đe dọa. Những đứa còn lại nhìn theo ánh mắt của nó.

Laila ước chi mình đã không hé răng điều gì. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu bọn chúng tụm lại? Bọn chúng có bao nhiêu đứa - mười? mười một? mười hai? Sẽ ra sao nếu chúng đánh cậu ấy bị thương?

Rồi Tariq dừng lại cách Khadim và đồng bọn vài bước chân. Laila nghĩ có lẽ là một giây suy tính, có lẽ cậu sẽ thay đổi ý định, và khi cậu cúi xuống, cô bé tưởng cậu sẽ giả vờ là dây giày bị tuột và quay trở lại phía mình. Nhưng rồi tay cậu bắt đầu hoạt động và cô bé hiểu ra.

Những đứa kia cũng hiểu ra khi Tariq bật thẳng dậy, đứng trên một chân. Khi cậu bắt đầu nhảy lò cò về phía Khadim, rồi đuổi theo nó, chiếc chân giả tháo rời được giơ cao trên đầu như một thanh kiếm.

Bọn con trai vội vàng dạt sang hai bên. Chúng mở ra một lối thông thẳng về Khadim.

Sau đó tất cả chỉ còn là bụi, đấm, đá và tiếng kêu la.

Khadim không bao giờ dám trêu ghẹo Laila thêm một lần nào nữa.

Tối hôm ấy, như mọi khi, Laila dọn bữa tối chỉ dành cho hai người. Mammy bảo không đói. Vào những buổi tối bà cảm thấy đói, bà sẽ mang một đĩa thức ăn về phòng mình trước cả khi Babi về đến nhà. Cho đến khi Laila và Babi ngồi vào bàn ăn thì thường bà đã ngủ rồi hoặc đang nằm thao thức trên giường.

Babi bước ra khỏi phòng tắm, mái tóc muối tiêu bám đầy bột mì lúc mới về đến nhà đã được gội sạch và chải gọn gàng ra phía sau.

- Chúng ta có gì cho bữa tối thế Laila?

- Xúp aush còn thừa ạ.

- Nghe hấp dẫn đấy, - ông vừa nói vừa gấp chiếc khăn tắm lau tóc lại. - Thế chúng ta sẽ học gì tối nay nhỉ? Cộng phân số à?

- Đúng ra là đổi phân số sang hỗn số ạ.

- À. Phải.

Hằng tối, sau bữa ăn, Babi lại giúp Laila làm bài tập và giao cho cô bé thêm vài bài do ông tự soạn ra. Babi làm vậy chỉ để Laila luôn học trước cả lớp một hoặc hai bước, không phải vì ông không tán thành các bài tập trường giao về nhà - bất kể lối giảng dạy mang tính tuyên truyền sai lệch. Thật ra, Babi nghĩ điều duy nhất mà những người cộng sản đã làm đúng - hay ít nhất là đang dự định làm - thật trớ trêu thay, chính là trong lĩnh vực giáo dục, cái nghề mà họ đã loại ông ra. Cụ thể hơn nữa là sự nghiệp giáo dục dành cho nữ giới. Chính phủ đã tài trợ các lớp học xóa mù cho tất cả phụ nữ. Babi nói rằng hiện nay, gần hai phần ba số sinh viên tại trường Đại học Kabul là nữ giới, họ đang theo học ngành luật, y, kỹ sư.

Ở quốc gia này nữ giới luôn luôn gặp khó khăn, Laila ạ, nhưng có lẽ giờ đây dưới chế độ cộng sản, họ được tự do hơn và có nhiều quyền lợi hơn bao giờ hết, Babi nói, lúc nào cũng hạ thấp giọng vì biết rằng Mammy rất dị ứng với những lời lẽ khen ngợi người cộng sản, thậm chí dù chỉ là bóng gió xa xôi. Nhưng đúng là như vậy, Babi tiếp tục, đây là thời điểm có lợi cho người phụ nữ ở Afghanistan. Và con có thể tận dụng cơ hội đó, Laila. Tất nhiên, quyền tự do nữ giới - tới đây, ông lắc đầu buồn bã - cũng là một trong những lý do đầu tiên khiến người ngoài đó cầm vũ khí.

Với từ “ngoài đó”, ông không nói đến Kabul, một nơi tương đối tự do và cấp tiến. Chính ở Kabul này, phụ nữ được giảng dạy tại trường đại học, điều hành trường học và giữ các chức vụ trong chính phủ. Không, Babi muốn nói đến các vùng bộ lạc, đặc biệt là các khu vực của người Pashtun ở miền Nam và miền Đông, gần biên giới Pakistan, nơi người ta hiếm khi nhìn thấy phụ nữ trên đường phố, mà nếu có thì cũng phải che mạng kín mít và có đàn ông đi cùng. Ông muốn nói đến những vùng nơi con người sống tuân theo các luật lệ bộ lạc cổ xưa và họ đã nổi dậy chống lại những người cộng sản, chống lại các điều luật nhằm giải phóng người phụ nữ, xóa bỏ tục ép cưới, tăng tuổi được phép kết hôn đối với nữ giới lên mười sáu tuổi. Babi còn nói, những người đàn ông ở đó coi điều này là một sự xúc phạm nghiêm trọng của chính phủ đến truyền thống lâu đời hàng thế kỷ của họ, biến những vùng đất của họ thành nơi vô đạo, nơi lũ con gái của họ phải ra khỏi nhà, đi học và làm việc cùng với bọn đàn ông.

Thượng đế ngăn cấm điều đó xảy ra! Babi mỉa mai. Rồi ông thở dài và nói, Laila, con yêu, kẻ thù duy nhất mà một người Afghanistan không thể đánh bại chính là bản thân anh ta.

Babi ngồi xuống bàn, chấm bánh mì vào bát xúp aush.

Laila quyết định rằng cô bé sẽ kể cho bố nghe về chuyện Tariq đã xử lý Khadim như thế nào, sau bữa ăn và trước khi hai bố con bắt đầu với những phân số. Nhưng cô bé không bao giờ còn cơ hội đó. Bởi vì ngay sau đó, có tiếng gõ cửa và ngoài cửa là một người lạ mang tin đến.

------------

Còn tiếp.