Sông Đông Êm Đềm
Tác giả: Mikhail Sholokhov
Dịch giả: Nguyễn Thụy Ứng
Nhà Xuất Bản Văn Học - 2005 (xuất bản lần
thứ 6)
Phần VI
28
Nhà chứa phân gia súc nặc mùi phân khô, mùi
rơm mục và mùi cỏ bò ngựa ăn thừa. Ban ngày chỉ có một ánh sáng xám xám rỉ xuống
qua cái mái lợp bằng hương bồ. Đôi khi cũng có lúc mặt trời ngó qua cái cửa đan
bằng cành cây khô như qua một cái rây. Ban đêm chung quanh tối đen đến đau cả mắt.
Chuột kêu chí chí. Bốn bề lặng tờ...
Mỗi ngày người vợ của chủ nhà lén mang thức
ăn đến cho Grigori một lần, vào buổi tối. Bên cạnh chàng có một bình nước rất
to vùi trong phân khô. Có lẽ mọi điều phải chịu đựng đều cũng chẳng sao, nhưng
lại hết thuốc lá. Mấy ngày đầu Grigori đau khổ ghê gớm, và không có gì hút
không chịu được, một buổi sáng chàng bò ra sàn đất, quơ một ít phân ngựa khô
vào trong lòng bàn tay, xát hai tay vào nhau cho phân nát ra rồi hút. Đến tối
người chủ nhà cho vợ mang tới hai tờ giấy mốc meo xé trong một cuốn Phúc âm, một
bao diêm và một nắm vừa cỏ đôn-nhích khô vừa rễ thứ thuốc lá “điu-bêch” nhà trồng
lấy, còn quá non. Grigori sướng quá hút luôn một mạch đến buồn nôn và lần đầu
tiên đánh được một giấc li bì trên lớp phân khô lồi lõm, tà áo phủ kín đầu, như
con chim rúc đầu vào cánh.
Một buổi sáng người chủ nhà đánh thức chàng
dậy. Bác ta chạy vào trong gian chứa phân, gọi giật giọng:
- Vẫn còn ngủ cơ à? Dậy đi thôi! sông Đông
tan băng rồi! - Nói xong cười một tràng ròn tan.
Grigori nhảy từ trên chỗ chàng đang nằm xuống,
những tảng phân khô nặng hàng pút rơi theo bình bịch sau lưng chàng như tuyết.
- Có chuyện gì thế?
- Anh em hai trấn Elanskaia và Vosenskaia
bên này sông đã nổi lên bạo động rồi. Fomin và tất cả cái chính quyền ở
Vosenskaia đã phải chuồn đi Tôkin. Hình như ở Kazanskaia, Sumilinskaia,
Migulinskaia cũng đều đã nổí dậy. Cậu đã hiểu là như thế nào chưa?
Các mạch máu trên trán và trên cổ Grigori
phồng cả lên, hai tròng con mắt của chàng lóe ra những tia xanh lè. Chàng không
thể ghìm nén niềm vui sướng được nữa: giọng nói của chàng run lên, những ngón
tay đen thủi đưa lên đưa xuống không mục đích theo hàng móc trên chiếc áo ca-pốt.
- Thế ở chỗ bác... trong thôn này ấy? Tình
hình hiện nay như thế nào?
- Chẳng thấy động tĩnh gì cả. Tôi có gặp thằng
Chủ tịch, nó chỉ cười và bảo: “Đối với tôi thì đằng nào cũng thế cả. Cầu nguyện
vị thần nào cũng được, miễn là có một vị thần mà cầu nguyện”. Nhưng cậu hãy
chui ra khỏi cái hang của cậu đã nào.
Hai người cùng lên nhà trên. Grigori bước
những bước rất dài. Người chủ nhà vừa chạy lon ton bên cạnh, vừa kể luôn miệng:
- Ở trấn Elanskaia, thôn Karanoiasky đã nổi
lên trước nhất. Hôm kia có hai mươi thằng Cộng sản trên Elanskaia về hai thôn
Krivskoi và Plesakovki để bắt bà con Cô-dắc, nhưng anh em ở Karanoiasky nghe
tin có chuyện như thế bèn tập họp và quyết định: “Chúng ta còn để cho chúng nó
đè đầu cưỡi cổ đến bao giờ nữa? Chúng nó bắt cha chú chúng ta, rồi sẽ đến lượt
chúng ta. Thắng ngựa đi, chúng ta sẽ cướp lại các bà con bị bắt”. Họ đã tập hợp
được chừng mười lăm anh em, toàn là những tay sừng sỏ. Chỉ huy họ là Ailanov, một
tay Cô-dắc chiến đấu rất cừ. Họ chỉ có hai khẩu súng trường, còn thì người
gươm, người giáo, người chàng nạng. Họ vượt sông Đông, cho ngựa chạy tới
Plesakovki. Bọn Cộng sản đang nghỉ ngơi trong sân gia súc của nhà Melnikov. Anh
em Karanoiasky bèn tấn công trên lưng ngựa vào trong sân, nhưng nhìn quanh sân
lại có một bức tường đá. Họ đã xông tới rồi lại phải rút lui. Bọn Cộng đã giết
mất một tay trong bọn, cầu cho hắn được hưởng phúc nơi thiên đường. Chúng nó bắn
đuổi theo, hắn ngã ngựa, người mắc lại trên hàng rào. Bà con Cô-dắc ở
Plesakovki bèn đem hắn về chuồng ngựa của trấn. Nhưng hắn chết rồi mà vẫn còn nắm
chắc cái roi ngựa trong tay, cái anh chàng thân mến ấy... Phải giằng thật mạnh
mới lấy ra được. Bây giờ thì đã đến ngày tận số của cái chính quyền Xô viết rồi,
mẹ nó chứ!
Grigori ngồi ở nhà trên ngốn lấy ngốn để bữa
sáng ăn thừa rồi cùng với người chủ nhà ra phố. Ở các đầu ngõ, dân chúng Cô-dắc
đứng túm tụm từng đám như trong một ngày hội. Grigori cùng người chủ nhà đi tới
chỗ một đám. Thấy hai người chào họ, bọn Cô-dắc đưa tay lên mũ lông chào lại một
cách dè dặt và cứ tò mò nhìn bộ mặt là lạ của Grigori như chờ đợi điều gì?
- Đây cũng là anh em mình thôi, các cụ và
các bác Cô-dắc ạ! Bà con ta đừng sợ. Các cụ và các bác có nghe nói đến nhà
Melekhov ở thôn Tatarsky không? Đây là bác Grigori, con thứ của ông Panteley đấy.
Do những vụ xử bắn nên bác ấy phải đến trốn ở nhà tôi đấy. - Người chủ nhà nói
một cách kiêu hãnh.
Câu chuyện của nhóm này cũng vừa bắt đầu, một
gã Cô-dắc kể chuyện dân các thôn Resetovsky, Dubrovsky và Chernovsky đánh bật
Fomin ra khỏi Vosenskaia. Nhưng giữa lúc ấy có hai người cưỡi ngựa xuất hiện ở
cuối dãy phố dựa lưng vào khoảng sườn núi trắng lốp nom như một cái trán mênh
mông. Hai người ấy cho ngựa chạy dọc theo phố. Cứ tới mỗi nhóm, họ lại dừng lại
một lát, quay ngựa và hoa chân múa tay kêu lên không biết những gì. Grigori chỉ
mong họ mau chóng đến gần.
- Không phải là bà con thôn ta, không phải
là dân Ryvnyi đâu... Phái viên ở đâu cử đến đấy. - Gã Cô-dắc ngừng câu chuyện về
cuộc đánh chiếm Vosenskaia, nhìn kỹ một lát rồi nói.
Hai người kia cho ngựa chạy qua cái ngõ gần
nhất và đã đến nơi.
Người đầu tiên là một lão già mặc chiếc áo
choàng bằng dạ thô không cài cúc, đầu không mũ, mặt đỏ bừng, đẫm mỗ hôi, vài
món tóc bạc loăn xoăn xoã xuống trước trán. Lão kéo con ngựa lùi lại coi bộ rất
hùng dũng rồi ngửa hẳn người ra sau và giơ tay phải về phía trước:
- Sao thế này, các anh là tráng đinh Cô-dắc
mà lại ra ngõ đứng như đàn bà thế này hay sao? - Lão kêu lên, giọng mếu máo. Những
giọt nước mắt tức tối làm giọng lão phá ra, hai bên má đỏ rực rung rung vì cảm
động.
Lão cưỡi một con ngựa cái bốn tuổi rất đẹp,
chưa có con, lông đỏ, mũi trắng, đuôi to sợi, bốn chân khô chắc như đúc bằng
thép. Nó thở phì phì, cắn hàm thiếc, khuỵu hai chân sau rồi đứng chồm hẳn lên,
đòi thả dây cương để lại có thể tiếp tục chạy một nước đại rất đẹp, để từ bốn
vó nó lại vang ra những tiếng rầm rập, để gió lại bẻ cụp hai tai nó xuống và rú
vù vù trong bờm nó, để mặt đất giá băng và dội lại tiếng rên siết dưới những
cái móng nhẵn như vỏ ngao. Bên dưới làn da rất mỏng, thấy hiện rõ từng đường
gân, từng mạch máu đang giật giật. Những bắp thịt tròn nằm dọc theo cổ nó nảy nảy,
cái mũi hồng hồng trong trong run run, còn hai con mắt lồi đỏ như hồng ngọc thì
cứ long hai khoảng lòng trắng đầy những tia máu, tức tối liếc nhìn chủ như đòi
hỏi.
- Hởi những người con của sông Đông êm đềm,
các người còn đứng ở đây làm gì hử? - Lão già chuyển cặp mắt từ Grigori sang những
người khác, kêu lên lần nữa. - Chúng nó bắn giết cha ông các người, chúng nó cướp
đoạt tài sản của các người, bọn chính ủy Do Thái nhạo báng tôn giáo của các người,
thế mà các người cứ cắn hạt hướng dương, cứ ra bãi chơi hay sao? Các người còn
chờ cái vòng thòng lọng xít vào họng các người nữa hay sao? Các người còn ôm lấy
gấu váy vợ đến bao giờ nữa? Dân toàn trấn Elanskaia, già trẻ lớn bé đều vùng dậy
cả rồi. Bọn Đỏ đã bị tống cổ khỏi Vosenskaia rồi... Thế còn các người, bà con
Cô-dắc thôn Ryvnyi? Phải chăng đối với các người cuộc đời không còn giá trị gì
nữa? Phải chăng trong mạch máu của các người, nước kvas mu-gích đã chảy thay
dòng máu Cô-dắc rồi? Hãy vùng dậy đi! Hãy cầm lấy vũ khí! Thôn Kripskoi cử
chúng tôi đi phát động các thôn. Lên ngựa mau, anh em Cô-dắc kẻo muộn mất rồi!
- Lão đưa cặp mắt như hóa điên, nhìn chòng chọc vào mặt một lão già quen thuộc
rồi quát lên bằng một giọng căm uất. - Ông còn đứng đây làm gì nữa hử, ông
Semion Khristoforovich? Bọn Đỏ chúng nó chém chết con trai ông ở Filonov mà ông
lại đứng núp bên bếp lò sao?
Grigori không chờ nghe xong, chạy ngay về
sân gia súc. Chàng vào nhà trấu, lôi nhanh con ngựa của chàng đứng trong dó ra.
Chàng bới đống phân khô, bật máu cả móng tay, kéo cái yên ngựa lên rồi đánh ngựa
phóng thẳng ra cổng như hóa ngộ.
- Tôi đi đây! Ơn Chúa cứu thế! - Chàng nhìn
thấy người chủ nhà đã về gần tới cổng, chỉ kịp kêu lên mấy tiếng là cúi rạp
ngay xuống mũi yên, nằm soài trên cổ ngựa, quất roi vào cả hai bên sườn nó, cho
nó chạy hết tốc độ, để lại trên đường phố một làn bụi tuyết trắng lóa cuộn lên
như gió lốc. Sau lưng chàng, đám bụi tuyết mù mịt dần dần rơi xuống. Hai cái
bàn đạp trượt trượt dưới hai bàn chân, cặp đùi cọ vào má yên đến tê dại. Bên dưới
bàn đạp, bốn vó ngựa đập rất nhanh xuống đất như kim máy khâu. Chàng cảm thấy
lòng mình tràn ngập một niềm vui cực lớn, một niềm vui man rợ, chàng thấy mình
rất dồi dào sức lực và quyết tâm. Bất giác trong họng phát ra một tiếng thở mạnh
nghe như một tiếng rít khàn khàn. Những tình cảm thầm kín, trước đây bị trói buộc,
đã được giải phóng trong tâm hồn chàng. Chàng cảm thấy như từ nay con đường
mình đi sáng sủa như được rọi dưới một vầng trăng.
Tất cả các mặt đã được cân nhắc, được giải
quyết dứt khoát trong những ngày đau khổ, những ngày chàng phải lẩn trốn như một
con thú trong cái ổ phân khô, và cũng như một con thú, chàng đã phải lắng nghe
từng tiếng động, từng lời nói bên ngoài. Sau lưng chàng tựa như không hề có những
ngày mày mò đi tìm chân lý, dao động, ngả nghiêng và đấu tranh nội tâm nặng nề.
Những ngày ấy đã quay lộn như những bóng mây và trong lúc này chàng cảm thấy
như mọi sự tìm tòi trước kia của mình đều vô ích và trống rỗng. Có cái gì mà phải
suy nghĩ cơ chứ? Việc gì mà phải khuấy lộn tâm hồn để giải quyết các mâu thuẫn,
để tìm lối thoát như một con sói kinh hoàng trước một cuộc vây bắt? Cuộc đời có
vẻ buồn cười, giản đơn một cách lạ lùng. Trong lúc này, chàng có cảm tưởng như
từ xưa tới nay chưa từng bao giờ có cái chân lý duy nhất để tất cả mọi người đều
có thể nép mình bên dưới bộ cánh của nó mà sưởi ấm. Chàng nổi nóng đến cực độ,
bụng bảo dạ: người nào cũng có lẽ phải của mình, cũng có cái luống cày cho mình
đi theo.
Con người bao giờ cũng đã đấu tranh với
nhau vì mẩu bánh, vì mảnh đất, vì quyền sống và sẽ còn chiến đấu mãi mãi chừng
nào mặt trời còn tỏa ánh sáng và máu nóng còn chảy trong cơ thể. Phải chiến đấu
chống lại những kẻ muốn cướp quyền sống, cướp đời sống của mình; phải đấu tranh
kiên quyết, không dao động, đấu tranh như một kẻ đã bị dồn vào vách, và cuộc đấu
tranh sẽ tôi luyện lòng căm hờn, sẽ làm cho ý chí được kiên định. Chỉ cần đừng
trói buộc tình cảm, mặc cho tình cảm tự do phát triển một cách điên cuồng.
Con đường của người Cô-dắc đã bị cắt ngang
bởi con đường của người mu-gích Nga, con đường của những con người trong các
nhà máy. Phải chiến đấu một sống một chết với họ. Phải dành lại vùng đất sông
Đông màu mỡ dưới chân họ, vùng đất đã được tưới bằng máu của dân Cô-dắc. Phải
đuổi họ như đuổi dân Tarta ra khỏi địa giới Quân khu! Phải đánh cho Moskva run
sợ, bắt Moskva phải ký một hòa ước nhục nhã! Đã chạm trán với nhau trên một con
đường hẻm thì không thể nào nhường bước; dù là ai đánh gục ai, nhưng phải có một
kẻ bị đánh gục. Kể ra cũng đã có một lần thử nghiệm rồi đấy, các trung đoàn Đỏ
đã được mở đường vào đất đai Quân khu, thử nghiệm như thế liệu đã đủ chưa? Bây
giờ thì hãy cầm chắc cán gươm!
Grigori đã suy nghĩ như thế, trong lòng bừng
bừng một mối căm hờn mù quáng, trong khi con ngựa đưa chàng qua sông Đông lồm xồm
và trắng lóa như bờm một con ngựa trắng. Tuy nhiên trong khoảnh khắc, một ý
nghĩ ngược lại vẫn còn lởn vởn trong đầu óc chàng: “Người giàu và người nghèo
chứ không phải người dân Cô-dắc và nước Nga... Miska Kosevoi và Kotliarov cũng
là dân Cô-dắc nhưng hai người vẫn một lòng đi theo bọn Đỏ...”. Song chàng lại bực
bội xua đuổi những ý nghĩ ấy đi ngay.
Thôn Tatarsky đã hiện ra trước mặt. Grigori
nới lỏng dây cương.
Con ngựa chuyển sang nước kiệu nhỏ, mồ hồ sủi
lên trên mình nó như bọt xà phòng. Đến đầu phố chàng lại giật cương, cho ức con
ngựa hích vào cửa hàng rào, rồi vào thẳng trong sân.
------------
Còn tiếp.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét