Những Chiến Dịch Đặc Biệt
Tác giả: Pavel Xudoplatov
Người dịch: Nguyễn Văn Thảo
Thể loại: Hồi ký
Nhà xuất bản Công an nhân dân
Năm xuất bản: 2003 (Lưu hành nội bộ)
Chương 8: Chiến Tranh Lạnh
9. Lãnh đạo Xô viết và vấn đề người Kurd ở
Cận Đông những năm 1947-1953
Năm 1947 những toán vũ trang người Kurd dưới
sự chỉ huy của Mulla Muxtafa Barzani tranh chấp với quân đội nhà vua, đã vượt qua
biên giới chúng ta với Iran và lọt vào lãnh thổ Azerbaizan.
Những người Kurd sinh sống ở Iraq, Iran và
Thổ Nhĩ Kỳ chịu mọi sự chèn ép, còn các đại diện chính quyền Anh từng thân với
người Kurd trong giai đoạn sôi động giới cầm quyền Iran thân Đức những năm
1939-1941, sau khi đưa quân đội Anh và Liên Xô vào Iran, đã từ chối giúp đỡ họ.
Những toán quân chiến đấu của Barzani vượt
qua biên giới lên đến hai nghìn, với họ còn thêm chừng ấy gia quyến nữa. Chính
quyền Xô viết lúc đầu quản thúc những người Kurd và xếp họ vào trại, còn năm
1947 Abakumov lệnh cho tôi đàm phán với Barzani và đề nghị ông ta và những người
đến cùng ông chấp nhận cư trú chính trị với sự sinh sống tạm thời tại các vùng
nông thôn Uzbekixtan không xa Taskent.
Tôi được giới thiệu với Barzani như là
Matveev, phó tổng giám đốc TASS và đại
diện chính thức của chính phủ Liên Xô. Lần đầu tiên trong đời, tôi gặp một viên
đại quan phong kiến đích thực. Đồng thời tôi có ấn tượng Barzani là một chính
khách sáng suốt và là nhà lãnh đạo quân sự có kinh nghiệm. Ông nói rằng qua một
trăm năm gần đây người Kurd đã có 80 cuộc khởi nghĩa chống người Ba Tư, Iraq,
Thổ và Anh và trong hơn 60 trường hợp đều nhờ sự giúp đỡ của nước Nga. Vì thế,
theo lời ông, họ hoàn toàn tự nhiên xin sự giúp đỡ của chúng ta trong những
ngày khó khăn của họ, khi chính quyền Iran xóa bỏ cộng hòa Kurd.
Trước những sự kiện này không lâu, những người
Kurd khởi nghĩa đã rơi vào bẫy do nhà vua sắp đặt: họ được mời về Teheran để
đàm phán, bị bắt và treo cổ ở đấy. Chỉ Barzani thoát khỏi số phận ấy. Khi nhà
vua mời chính Barzani đến để thương thuyết, ông trả lời rằng chỉ đến trong trường
hợp nhà vua gửi các thành viên gia đình mình đến ban tham mưu của ông với tư
cách con tin. Trong khi tiến hành những đàm phán sơ bộ với nhà vua, Barzani
tung một phần lớn lực lượng của mình vào những vùng miền bắc Iran, gần với biên
giới Liên Xô. Còn chúng ta, vì mối quan tâm của mình trong việc sử dụng những
người Kurd trong đường lối của chúng ta làm suy yếu ảnh hưởng của Anh và Mỹ tại
các nước Cận Đông chung biên giới với Liên Xô. Tôi tuyên bố với Barzani rằng
phía Liên Xô đồng ý để Barzani và một phần sĩ quan của ông trải qua huấn luyện
đặc biệt trong các học viện và trường trung cấp quân sự. Tôi cũng cam đoan với
ông rằng sự bố trí dân cư ở Trung Á chỉ là tạm thời cho đến khi chín muồi điều
kiện để họ trở về Kurdistan.
Abakumov cấm tôi thông báo với Bagirov, nhà
lãnh đạo ĐCS Azerbaizan về nội dung cuộc đàm phán với Barzani, đặc biệt là về sự
đồng ý của Stalin cho các sĩ quan Kurd qua huấn luyện trong các trường quân sự
của chúng ta.
Vấn đề là ở chỗ Bagirov muốn lợi dụng
Barzani và người của ông để làm mất ổn định tình hình ở Azerbaizan của Iran. Thế
nhưng Moskva cho rằng Barzani sẽ có thể đóng vai trò quan trọng hơn trong việc
lật đổ chế độ Iraq thân Anh. Và ngoài ra, đặc biệt quan trọng, nhờ người Kurd
chúng ta có thể loại Iraq khỏi sản xuất dầu khí lúc đó có ý nghĩa quan trọng đặc
biệt trong cung cấp dầu lửa cho các tập đoàn quân Anh - Mỹ ở Cận Đông và Địa
Trung Hải.
Kết thúc đàm phán với Barzani tôi bay đến
Taskent và thông tin cho lãnh đạo Uzbekixtan về việc ông ta sắp tới. Sau đó
quay về Moskva.
Barzani và và các toán quân bị tước vũ khí
của mình cùng gia đình được chuyển về Uzbekixtan.
Sau 5 năm, tháng 3-1952 tôi
được phái đi Uzbekixtan gặp Barzani để giải quyết những vấn đề nảy sinh.
Barzani không muốn chờ đợi và bất bình với thái độ của lãnh đạo địa phương. Ông
cầu xin Stalin giúp đỡ và đòi hỏi thực hiện những lời hứa trước đây với ông.
Ông đòi thành lập các đơn vị chiến đấu của người Kurd. Barzani cũng muốn giữ uy
tín của mình với đồng bào bị phân tán ở các nông trang xung quanh Taskent và kiểm
soát họ.
Cuộc gặp gỡ với Barzani diễn ra ở biệt thự
chính phủ. Phiên dịch của tôi là thiếu tá Zemxkov, anh cũng như Barzani nói tốt
tiếng Anh. Barzani kể với tôi là người Mỹ và người Anh muốn mua chuộc ông để tiến
hành hoạt động gây sức ép lên các chính phủ Iraq, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ.
Kế hoạch tôi soạn thảo theo sự giao phó của
Bộ trưởng An ninh mới Ignatiev quy lại là để thành lập một binh đoàn đặc biệt
người Kurd - gồm 1.500 người - cho các chiến dịch phá hoại ở Cận Đông. Có thể
dùng nó cả cho sự lật đổ chính phủ Nuri Said ở Baghdad, điều hẳn làm đổ vỡ
nghiêm trọng uy tín của Anh trong toàn khu vực Cận Đông. (Nhờ người Kurd chúng
ta đã thực hiện được điều này năm 1958, khi tôi đã ở trong tù). Người Kurd cũng
cần đóng một vai trò xác định trong các kế hoạch của chúng tôi gắn với sự phá hủy
ngành dầu khí trên lãnh thổ Iraq, Iran và Syrie trong trường hợp bùng nổ các
hành động quân sự hay mối hiểm họa trực tiếp của sự tấn công hạt nhân vào Liên
Xô.
Barzani đồng ý ký hiệp ước về hợp tác với
chính phủ Xô viết để đổi lấy sự bảo đảm cùng tác động của chúng ta trong việc
thành lập cộng hòa Kurd mà Barzani nhìn thấy trước hết ở vùng tiếp giáp các
biên giới Bắc Iraq, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ.
Nghe Barzani nói xong, tôi đáp rằng tôi
không được ủy quyền bàn bạc một hiệp ước kiểu ấy. Thế nhưng chúng tôi không phản
đối việc thành lập chính phủ Kurd lưu vong.
Cán bộ Ban quốc tế BCHTƯ đảng đi
cùng tôi, Mantskha tham gia đàm phán, đề nghị thành lập đảng Dân chủ Kurdistan
đứng đầu là Barzani. Theo ý đồ Mantskha, đảng phải điều phối hoạt động của các
đại diện chính phủ của Barzani ở tất cả các vùng có người Kurd sinh sống.
Tôi không tham gia vào câu chuyện đó nhưng
nghe một cách chăm chú. Khi kết thúc Barzani mời tôi đi gặp các sĩ quan tham
mưu của ông. Khi chúng tôi xuất hiện, chừng ba mươi người đứng theo tư thế
nghiêm. Sau đó bọn họ quỳ gối và bò đến Barzani, lạy lục xin phép hôn gấu áo và
giày của ông. Dĩ nhiên, mọi ảo tưởng về một nước Kurdistan mà tôi vẫn nuôi từ bấy
đến giờ, đã hóa thành mây khói. Tôi đã rõ hoàn toàn rằng đó là thêm một sáng kiến
tư tưởng hệ nảy sinh trong lòng BCHTƯ ở quảng trường Cũ.
Tháng 4-1952 Barzani cùng gia đình và đồng
bào mình, sống tại một nông trang lớn gần Taskent. Moskva quyết định rằng người
Kurd được trao chế định vùng tự trị. Bộ An ninh được giao tổ chức huấn luyện
quân sự cho người Kurd và giúp đỡ họ liên hệ với những đồng bào ở nước ngoài.
Các ý đồ của chúng tôi cài người của mình vào giới thân cận của Barzani và tuyển
mộ ai đó trong số người Kurd đều bị cơ quan an ninh của họ phong tỏa. Thực ra
Zemxky có nhiều kinh nghiệm giao tiếp với người Kurd đã tuyển mộ được một sĩ
quan cấp thấp học ở học viên quân sự, nhưng sau khi trở về Taskent, anh ta đã
biến mất không còn dấu vết. Chúng tôi đã cố tìm anh ta nhưng không thể và đi tới
kết luận là anh ta bị thủ tiêu theo lệnh Barzani.
Mùa xuân 1953 xảy ra với tôi một trường hợp
trớ trêu. Barzani tham dự buổi giảng trong học viện quân sự trong đó tôi đang
theo học. Có lần ông trông thấy tôi trong quân phục trung tướng. Nháy mắt láu
cá với tôi, qua người phiên dịch, một trung úy trẻ, ông nói:
- Rất vui có việc với đại diện chính phủ Xô
viết trong quân hàm cao dường ấy.
Về phía mình, đáp lại tôi chúc ông nhiều
thành công trong việc nắm vững các môn học quân sự.
Lần cuối cùng tôi gặp Barzani trên phố
Gorky ngay trước khi tôi bị bắt. Tôi mặc đồ dân sự. Ông nhận ra tôi và muốn lại
gần, nhưng với địa vị của tôi cuộc gặp gỡ này chẳng để làm gì, và tôi làm ra vẻ
không trông thấy ông rồi lẩn nhanh vào đám đông.
Barzani đủ thông minh để hiểu: tương lai của
người Kurd phụ thuộc vào điều là đóng được vai trò như thế nào trong những mâu
thuẫn giữa các siêu cường quốc có quyền lợi của mình ở Cận Đông.
Nhìn lại, ta thấy rằng các siêu cường nói
chung không hăng hái nghĩ đến một giải pháp công bằng của vấn đề Kurd. Số phận
Kurdistan từ quan điểm các quyền lợi của nó chưa bao giờ được xem xét cả ở
trong Kremli, lẫn ở London hay Washington. Cả phương Tây, cả chúng ta chỉ quan
tâm một điều - tiếp cận các khu mỏ dầu lửa ở các nước Cận Đông, dù điều đó
trông có vẻ trơ trẽn thế nào đi nữa.
Vào những năm 40-50 mục đích của chúng ta
là sử dụng phong trào người Kurd trong sự đối kháng với phương Tây vào hoàn cảnh
“chiến tranh lạnh”. Ý tưởng lập cộng hòa Kurd cho phép chúng ta tiến hành chính
sách hướng đến làm suy yếu địa vị của Anh và Mỹ ở Cận Đông, nhưng đông đảo tầng
lớp cư dân Kurd lại thờ ơ với các hành động nhằm chống lại người Anh và Mỹ
trong khu vực này.
Đến trước nửa sau những năm 50 người Kurd
là đồng minh duy nhất của ta tại Cận Đông. Khi chế độ Nuri Said bị lật đổ trong
cuộc binh biến (với sự ủng hộ của chúng ta), chúng ta có những đồng minh như
Iraq, Syrie, Arập mà từ quan điểm quyền lợi địa-chính trị của Liên Xô là quan
trọng hơn nhiều so với người Kurd. Iraq và Syrie bắt đầu có vai trò chủ yếu
trong chính sách Cận Đông của chúng ta và sự đối kháng với phương Tây trong khu
vực không bình lặng này.
Bi kịch của chính Barzani và đồng bào ông
là ở chỗ trong các quyền lợi của Liên Xô và phương Tây (đến chừng mực nào đó
còn là của các nước Arập và Iran), người ta xem người Kurd như một lực lượng
gây nỗi sợ trong khu vực hay công cụ trao đổi trong các đụng độ mâu thuẫn của
các nhà cầm quyền Thổ Nhĩ Kỳ, Iran và Iraq.
Một giải pháp sáng suốt về vấn đề người
Kurd là trao vùng tự trị có đảm bảo của quốc tế, dù nó có hạn chế đến đâu đi nữa.
Về thực chất, không ai ở phương Tây lẫn ở các nước Arập lại muốn những mỏ dầu lửa
sẽ nằm trên lãnh thổ quốc gia Kurd độc lập và dưới sự kiểm soát của nó.
Năm 1963 khi ở ta nảy sinh những phức tạp với
chính phủ Kasem và những người dân tộc chủ nghĩa thay thế ông ta, tôi đang
trong tù, đã từ đó gửi những đề nghị về những tiếp xúc có thể với Barzani và được
cho biết, những đề nghị được tiếp nhận. Sự trợ giúp đến với người Kurd - vũ khí
và đạn dược, để họ bảo vệ đất đai của mình khỏi những cuộc thám sát tiễu phạt của
quân đội Iraq. Thế nhưng mọi ý đồ của chúng ta làm người Kurd trở thành đồng
minh chiến lược để có khả năng ảnh hưởng đến các sự kiện ở Iraq, đã không có được
kết quả.
------------
Còn tiếp.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét