Tầng Đầu Địa Ngục
(The First Circle)
Tác giả: A. Solzhenitsyn
Dịch giả: Hải Triều
Nhà xuất bản Đất Mới - Sài Gòn
Năm xuất bản 1973
Chương 2 - Ý tưởng của Dante
- Mới tới!
- Họ đưa tới nhiều người mới!
Những tù nhân đứng chật hành lang chính. Những
người mới đến đứng giữa và những người cư ngụ trước trong nhà tù Mavrino, trong
số có những người vừa ăn xong trong lượt tù ăn đầu, những người đi tới để vào
phòng ăn, đứng vây quanh họ.
- Từ đâu đến đó các đồng chí?
- Các bạn, ở đâu đến vậy?
- Trên ngực áo, trên mũ của các bạn có cái
gì vậy? Họ dán cái gì vào đây vậy?
- Số của bọn tôi đó - một tù nhân mới tới
đáp - Trên lưng áo chúng tôi cũng có số, cả trên hai đầu gối quần nữa này. Khi
chúng tôi đi, họ xé hết những miếng vải ghi số đó đi thành ra quần áo có vết...
- Bạn nói chi? Số là cái gì?
- Thưa quý vị. - Valentine Pryanchikov cao
giọng nói. - tôi xin phép được đặt câu hỏi này trước quý vị: Chúng ta hiện đang
sống trong thời đại gì?
Anh quay lại hỏi Lev Rubin, người bạn tù của
anh:
- Ghi số trên con người. Lev Grigovich...
Cho phép tôi được hỏi anh. Anh có thể cho như vậy là tiến bộ được không?
- Thôi mà Valentulya, đừng có nặng phần
trình diễn. - Rubin nói. - Đi vào ăn cho xong đi.
- Nhưng làm sao tôi có thể ăn uống được khi
quanh tôi còn có những con người bị ghi số lên áo, lên mũ? Đây là thời Mạt thế
mất rồi.
- Các bạn. - một tù nhân khác của Mavrino
nói. - Họ sẽ phát cho bọn mình mỗi người chín gói Belomor vào cuối tháng Chạp
này. Các bạn mới đến như vậy là hên lắm ạ.
- Bạn nói thuốc lá Belomor-Yavas hay là thuốc
Belomor-Dukats?
- Mỗi thứ một nửa.
- Dã man thật. Họ định giết mình vì thuốc
Dukats. Tôi sẽ khiếu nại việc này với đồng chí Tổng trưởng cho mà coi. Tôi thề
danh dự với các bạn là tôi sẽ khiếu nại.
- Còn các bạn, các bạn bận quần áo gì thế
này? - Người tù mới tới hồi nãy giải thích về những vết vải khác màu trên y phục
họ lên tiếng. - Tại sao bạn nào ở đây cũng bận đồ như lính nhảy dù vậy?
- Đây là đồng phục mà tất cả anh em trong
này phải bận. Bây giờ họ bắt đầu hà tiện với anh em mình rồi. Trước kia họ vẫn
phát quần áo len, có cả áo ngoài.
Thêm nhiều tù nhân Mavrino nữa bước vào
hành lang.
- Kìa... anh em mới.
- Có nhiều anh em mới tới.
- Thôi mà các bạn. Các bạn làm như chưa từng
nhìn thấy tù mới bao giờ vậy. Đứng nghẹt hết đường đi...
- Ô kìa... Phải anh là Dof-Dneprovsky
không? Đúng rồi. Mấy năm nay anh ở đâu? Năm 45, tôi đi khắp Vienna [thủ đô nước Áo] tìm anh. Tìm khắp không thấy.
- Bạn nào cũng rách rưới, râu ria. Không được
cạo râu à? Các bạn từ trại tập trung nào đến đây vậy?
- Nhiều nơi lắm. Anh em tôi ở Rechlag...
- Chúng tôi ở Dubrovlag...
- Tôi ở tù đã tám năm rồi sao tôi chưa từng
bao giờ nghe nói đến hai trại đó kìa?
- Trại mới cả, trại đặc biệt. Mới có từ năm
ngoái, năm 48, theo chỉ thị của Staline: kiện toàn hậu phương...
- Hậu phương? Hậu phương nào mới được chứ?
- Chẳng biết. Chỉ biết là tôi bị họ bắt
ngay trước cửa vào nhà thờ Đức Bà Vienna. Họ nắm cổ tôi, tống tôi lên xe thùng...
- Chờ chút, Mitenka... Xem anh em mới tới
nói gì.
- Không, đi ra sân, đi bộ sau bữa ăn. Đi ra
ngoài trời một lúc. Theo đúng thời khắc biểu. Dù có động đất cũng đi. Lev sẽ hỏi
họ rồi kể lại cho chúng mình nghe, đừng sợ.
- Đội thứ hai vào ăn.
- Chúng tôi đến từ Ozerlag, Luglag,
Steplag, Peshanlag.
- Rất có thể là một nhà thơ lớn nào đó có
tâm hồn thơ mộng như Puskhin chưa được ai biết đến ở trong bộ An ninh. Nhà thơ
lớn chưa được đời biết này không thèm làm những câu thơ dài, nhưng chọn toàn những
cái tên đẹp đặt cho trại tập trung. Thấy không?
- Ha... ha... Ha. Hay lắm. Thật hay. -
Pryanchikov nói. - Xin hỏi quý vị chúng ta đang sống trong thời đại gì?
- Đừng làm ồn ào, Velentulya.
- Xin lỗi. - một tù nhân mới hỏi Rubin. -
Tên bạn là gì?
- Lev Grigorich.
- Bạn cũng là kỹ sư?
- Thưa không, tôi không phải là kỹ sư, tôi
là nhà ngôn ngữ học.
- Ngôn ngữ học? Người ta giữ cả những nhà
ngôn ngữ học ở đây sao?
- Có lẽ bạn nên hỏi những ai không bị giữ
trong nhà tù này thì dễ trả lời hơn, - Rubin nói. - Ở đây chúng tôi có những
toán học, vật lý học, bào chế sư, kỹ sư vô tuyến, quang tuyến, kỹ sư điện,
chuyên viên điện thoại, nghệ sĩ, dịch giả, kiến trúc sư, thợ đóng sách, thợ
đóng giày, thợ may, họa sĩ, trắc lượng viên, có cả bác sĩ đỡ đẻ nữa.
- Bác sĩ đỡ đẻ làm gì trong này?
- Ổng xoay xở khéo lắm. Hiện ông làm việc
trong Phòng phim ảnh.
- Lev... Anh vẫn nhận anh là nhà duy vật
nhưng anh chuyên nói với người khác những chuyện duy tâm. - Valentin
Pryanchikov nói. - Các bạn mới đến nên nghe lời tôi: Khi họ cho các bạn vào
phòng ăn, chúng tôi sẽ để sẵn cho các bạn ba mươi đĩa thức ăn ở cái bàn cuối
cùng gần cửa sổ. Các bạn tha hồ ăn, ăn cho no, nhưng nhớ đừng ăn quá mà bội thực
ạ.
- Cám ơn lắm. Nhưng... các bạn chẳng nên
nhường phần ăn cho bọn tôi.
- Không đâu. Tại tụi tui chán ngấy mấy món ấy
rồi. Thời buổi này mà còn ăn cá mòi Mezen với bánh bột kiều mạch kê nữa. Hai
món đó ăn thường quá.
- Cái chi? Bạn cho bánh bột kiều mạch kê là
tầm thường ư? Năm năm rồi tôi chưa từng được trông thấy mặt mũi cái bánh ấy ra
thế nào.
- Chắc không phải là bột kiều mạch đâu, dám
là bột bắp lắm à.
- Bột bắp? Bạn điên hay sao mà nói vậy? Họ
đâu dám cho bọn mình ăn bột bắp. Nếu là bột bắp, tôi sẽ ném vào mặt họ.
- Vấn đề ăn uống trong những trại tạm trú hồi
này ra sao?
- Ở trại tạm trú Chelyabinsk...
- Chelyabinsk mới hay Chelyabinsk cũ?
- Câu hỏi của bạn chứng tỏ bạn là người hiểu
biết nhiều. Ở trại mới...
- Ở đó hồi này ra sao? Họ có còn cấm các bạn
không được dùng bồn rửa mặt mà phải xách nước từng bô, rửa xong đem đi đổ ngay
không?
- Vẫn vậy.
- Các bạn vừa nói nhà tù này là nhà tù đặc
biệt. Như thế nào là đặc biệt?
- Ở đây mỗi người được phát bao nhiêu bánh
mì?
- Những ai chưa ăn, vào đi. Toán thứ hai
vào phòng ăn.
- Bánh mì trắng ba trăm gờ ram, bánh mì đen
thì tùy tiện.
- Xin lỗi, bạn nói tùy tiện nghĩa là sao?
- Tùy tiện nghĩa là tha hồ ăn. Bánh cắt sẵn
để trên bàn, bạn thích ăn thì lấy ăn, không thích thì thôi.
- Đúng vậy, nhưng nếu muốn có bơ và gói thuốc
Belomor, chúng ta phải làm việc gãy lưng mỗi ngày từ mười hai đến mười bốn tiếng.
- Làm gì mà gãy lưng? Ở đây không có ai phải
làm việc đến gãy lưng cả, nhất là anh, vì anh ngồi ở bàn làm việc. Người gãy
lưng là người làm việc với một cái rìu.
- Mẹ kiếp. Hơn gì đâu? Mình ngồi trong nhà
này đâu có khác gì mình ở giữa vùng sa mạc hay đồng lầy, mình cũng bị xa cách với
cuộc đời như thế. Các bạn nghe tôi nói đây: họ khoe họ đã tận diệt được bọn ăn
trộm và móc túi, ở bất cứ thành phố nào, bạn không còn sợ bị móc túi nữa. Tôi
nghĩ rằng nghề móc túi sở dĩ bị diệt là bởi vì đâu có ai còn gì trong túi để mà
móc.
- Phần bơ phát cho giáo sư, kỹ sư ở đây là
ba mươi gờ ram, phần bơ phát cho chuyên viên là hai mươi gờ ram. Các bạn thấy
không? Làm tùy khả năng hưởng tùy... người ta cho bao nhiêu biết từng ấy.
- Như vậy là bạn từng làm việc ở
Dneprostroi?
- Phải. Và tôi bị tù vì xưởng Dneprosgres.
- Bạn nói vậy là sao?
- Dễ hiểu quá. Vì tôi bán xưởng đó cho bọn
Đức.
- Bán gì nổi? Xưởng đó bị bom tan tành hết
mà?
- Thì tôi bán xưởng đó cho bọn Đức với tình
trạng tan tành đó chứ sao.
- Tuyệt diệu. Như một trận gió. Tôi như
cánh lá bay theo gió. Này nhé... Vô trại tạm trú, lên xe Stolypin. Xe chạy bon
bon trên đường thiên lý. Vô trại tạm trú nghỉ. Sáng sau lại lên xe đi. Du lịch
như ông hoàng... Ước gì xe chạy thẳng đến công trường Đỏ...
- Rồi lại chạy trở về...
- Bạn nói phải. Rồi lại chạy trở về. Và lần
trở về, chắc chắn là xe chạy nhanh hơn.
Một người tù mới đến nói với Rubin:
- Lev Grigorich... đầu óc tôi quay cuồng vì
sự thay đổi đột ngột này. Tôi đã sống năm mươi hai năm rồi, tôi đã đau nặng gần
chết và thoát chết mấy lần, tôi từng được ôm trong tay nhiều người đàn bà đẹp,
tôi có vợ, tôi có con, tôi từng được trao tặng nhiều giải thưởng khoa học,
nhưng thực tình là tôi chưa bao giờ sung sướng như ngày hôm nay. Hôm nay tôi được
đưa đến đây. Sáng sớm mai họ sẽ không bắt tôi ra làm việc ngoài đầm nước lạnh
giá nữa. Tôi được hưởng mỗi ngày ba mươi gờ ram bơ tươi. Tôi được ăn bánh mì
đen tha hồ, ăn no, ăn chán thì thôi. Ở đây họ không cấm tôi đọc sách. Ở đây tôi
được quyền cạo râu. Ở đây lính không đánh tù như đánh loài vật. Trời ơi, hôm
nay là ngày gì? Sao ánh sáng ở đây trong đến thế? Hay là tôi đã chết? Hay là tôi
đang nằm mơ? Có thể tôi đang ở Thiên đàng chăng?
- Không đâu ông bạn ơi, - Rubin nói. - ông
bạn vẫn sống ở một nơi giống như nơi ông bạn vừa ở, tức là ở Địa ngục. Nhưng
ông bạn vừa leo lên được tầng địa ngục cao nhất, tầng địa ngục sướng nhất, tức
là tầng địa ngục đầu tiên. Ông bạn vừa hỏi nhà tù đặc biệt này có những gì đặc
biệt, tôi xin trả lời ông bạn rằng người có khái niệm đầu tiên về loại nhà tù
này là Dante. Ông bạn nhớ rằng thi hào Dante đã vò đầu, bứt tai đến rụng hết cả
tóc về vấn đề ông không biết nên cho những nhà thông thái đã chết ở vào chỗ nào
dưới địa ngục. Theo tín lý Gia Tô giáo, bổn phận của những tín đồ Gia Tô là phải
tống khứ bọn vô đạo xuống địa ngục, những nhà thông thái đời xưa cũng là bọn vô
đạo, nhưng lương tâm của nhà đại thi hào không nỡ bắt những nhà thông thái đó
phải ở chung một chỗ với bọn phạm đủ thứ tội lỗi và cũng phải chịu những hình
phạt như bọn người tội lỗi đó, nên Dante nghĩ ra một nơi đặc biệt dành riêng
cho những người hiểu biết ở dưới địa ngục. Vẫn là địa ngục nhưng được ở một tầng
riêng. Nếu các bạn cho phép, tôi xin trưng bằng chứng. Ở Ca khúc thứ tư có những
câu:
Sau
cùng
chúng
tôi tới chân tòa thành vĩ đại.
Chỉ cần
một chút tưởng tượng các bạn sẽ thấy đây là tòa thành!
... với
bảy lần tường cao vút bao quanh và một dòng suối chảy bên ngoài tất cả.
Các bạn tới đây trong những chiếc xe Maria
Đen (Tù nhân gọi những chiếc xe
chuyên chở tù sơn đen, kín mít là xe Maria Đen) nên các bạn chưa
nhìn thấy rõ cảnh vật quanh đây.
... Tôi
nhìn thấy bốn Hiện Diện rất mạnh đi tới những Hiện Diện không vui, không buồn.
Những
linh hồn nào mà sự hiểu biết soi sáng bước đi cả ở Địa ngục kia...?” (Những câu thơ này được trích trong chuyện thơ dài The Divine Comedy của thi hào Dante)
- Thôi, đủ rồi Lev Grigorich, anh thi sĩ
quá. - Valentine Pryanchikov nói. - Tôi có thể giải thích cho ông bạn đây hiểu
về nhà tù đặc biệt này rõ ràng hơn anh nhiều. Bạn chỉ cần nhớ lại một bài đăng
báo trong đó có câu: “Kinh nghiệm cho ta thấy ta lấy được len nhiều hay ít ở
lưng cừu chính là do việc ta nuôi cừu và săn sóc cừu”.
-----------
Còn tiếp
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét