Tầng Đầu Địa Ngục
(The First Circle)
Tác giả: A. Solzhenitsyn
Dịch giả: Hải Triều
Nhà xuất bản Đất Mới - Sài Gòn
Năm xuất bản 1973
Chương 17 - Đũa thần hóa phép đi
Bobynin đi vào phòng. Anh cũng bận bộ quần
áo màu xanh đậm y hệt bộ quần áo của Pryanchikov, người vừa đi ra. Bobynin là một
người đàn ông to và cao, quắc thước, mái tóc hung hung cắt ngắn theo kiểu tóc
tù nhân.
Anh tỏ ra ít chú ý đến cảnh gian phòng và
những đồ bày biện, bài trí ở đây như anh đã từng ra vào nơi đây cả trăm lần mỗi
ngày. Anh đi thẳng tới trước bàn và đĩnh đạc ngồi xuống ghế không thốt ra nửa lời
chào hỏi. Rồi anh rút chiếc khăn tay không được sạch lắm vì ít có dịp được giặt
trong túi ra hỉ mũi.
Abakumov, sau khi thất vọng vì sự nói nhiều
nhưng không đi đến đâu của Pryanchikov, tỏ ra yên tâm hơn khi thấy Bobynin điềm
tĩnh và có vẻ nghiêm trang. Y không quát lên với Bobynin “Đứng lên” như y vẫn
thường quát với những đám ngồi khi chưa được y cho phép. Nghĩ rằng người tù này
không biết y là ai, và gã cũng không đoán ra gã đang ở đâu, y cất giọng gần hiền
lành hỏi:
- Tại sao anh lại ngồi khi chưa được phép?
Bobynin nghiêng mặt nhìn vị Tổng trưởng quyền
uy, anh vẫn dùng khăn chùi mũi và trả lời bằng một giọng thản nhiên:
- Có một câu cách ngôn Trung Hoa nói rằng:
“Đứng tốt hơn đi, ngồi tốt hơn đứng và tốt
hơn cả là nằm”.
- Anh có biết tôi là ai không?
Ngồi thoải mái với hai cánh tay đặt trên
thành ghế, bây giờ Bobynin mới nhìn thẳng vào mặt Abakumov, anh chậm chạp đưa
ra lời đoán:
- Ông là ai? Hừ... Tôi thấy ông giống như
Thống chế Goering.
- Giống ai?
- Thống chế Goering. Có lần ông ấy đến thăm
xưởng chế tạo phi cơ ở gần Halle, nơi tôi làm việc. Bọn tướng lãnh ở đó đều sợ
xanh mặt, không tên nào dám đi mạnh, nhưng tôi không thèm cả nhìn xem ông ta ra
sao. Ổng đến, đứng nhìn một hồi rồi đi.
Có một vẻ gì gần giống như nụ cười thấp
thoáng trên vành môi Abakumov, nhưng y vội nghiêm mặt lại vì ngụ ý hỗn hào
trong câu nói của tên tù. Y chớp mắt và hỏi, giọng bực dọc:
- Anh không thấy có sự khác biệt ư?
- Khác biệt giữa ông và hắn? Hay khác biệt giữa
ông và tôi?
Giọng nói của Bobynin có những âm thanh lạnh,
cứng như thép.
- Giữa tôi và ông, tôi thấy sự khác biệt rõ
lắm: Ông cần tôi, còn tôi không cần ông.
Abakumov cũng có giọng nói có thể gầm lên
như sấm sét, và y biết cách lợi dụng nó để đàn áp người khác. Nhưng lúc này y
thấy y có gầm lên cũng vô ích. Y hiểu rằng người tù này là một gã khó chế ngự
được.
Vì vậy, y chỉ cảnh cáo:
- Anh tù, nghe đây. Đừng thấy rằng tôi dễ
dãi mà anh có thể...
Bobynin vẫn thản nhiên:
- Công dân Tổng trưởng, nếu ông làm dữ với
tôi, tôi sẽ không nói gì với ông nữa. Ông chỉ có thể quát tháo, chửi mắng, đe dọa
bọn đại tá với tướng lãnh quân hầu của ông. Họ có nhiều thứ mà họ sợ mất trong
đời.
- Tôi có thể bắt anh phải nói.
- Ông lầm đấy, Công dân Tổng trưởng.
Đôi mắt cương cường của Bobynin sáng lên
ánh lửa thù hận:
- Ông không làm gì được tôi hết vì tôi chẳng
còn gì hết, ông hiểu không? Ông không thể làm hại được vợ con tôi vì một trái
bom đã làm vợ con tôi tiêu tan lâu rồi. Ông cũng không thể hành hạ được cha mẹ
tôi vì cha mẹ tôi đã chết. Tất cả những gì tôi có bây giờ chỉ là cái khăn tay
dơ này, bộ quần áo cũ này và cái quần cụt rách.
Như để chứng minh lời nói, Bobynin vạch áo
để trần ngực:
- Tất cả những thứ này đều do chính phủ
phát. Ông đã tước đoạt tự do của tôi lâu rồi, và ông không có khả năng trả lại
tự do cho tôi vì chính ông, ông cũng không có tự do. Tôi đã bốn mươi hai tuổi
và ông đã giáng cho tôi cái án tù hai mươi lăm năm. Tôi đã từng là tù khổ sai,
từng sống với những con số thay tên trên ngực áo, từng bị còng tay, từng sống
giữa bầy chó dữ, từng chết dở sống dở trong những trại giam tàn ác nhất của bọn
ông. Ông còn gì nữa để mà dọa tôi? Ông chẳng còn tước đoạt ở tôi thêm cái gì nữa.
Ông có thể cấm tôi hành nghề kỹ sư? Cũng được. Nhưng cấm tôi thì ông thiệt nhiều
hơn là tôi. Tôi hút thuốc.
Abakumov mở nắp hộp đựng những điếu thuốc đặc
biệt mang nhãn hiệu Troika ra mời:
- Đây, hút thuốc này.
- Cám ơn. Tôi không thích đổi thuốc. Thuốc
của ông làm tôi ho.
Bobynin lấy ra một điếu thuốc Belommor từ hộp
đựng thuốc do anh làm lấy. Anh nói tiếp:
- Ông nên hiểu điều này, và ông nên nói lại
điều này với những người trong bọn ông rằng các ông chỉ mạnh khi nào các ông
không tước đoạt của người khác hết tất cả mọi thứ. Bởi vì khi một người đã bị
các ông lấy mất hết tất cả, người đó sẽ không còn ngán sợ các ông nữa. Người đó
lại trở thành tự do.
Bobynin lặng im, anh chú tâm vào điếu thuốc.
Anh cảm thấy thú vị đã làm được cho Tổng trưởng Abakumov hoang mang, anh khoan
khoái ngồi trong chiếc ghế da quá êm này. Anh chỉ hơi hối có một điều là với mục
đích tỏ ra bất cần, anh đã từ chối điếu thuốc thơm hiếm có kia.
Tổng trưởng Abakumov kiểm soát trên giấy:
- Kỹ sư Bobynin, anh là kỹ sư Trưởng toán
làm việc ở Phòng Số Bảy?
- Phải.
- Tôi yêu cầu anh trả lời thật rõ rệt: Bao
giờ giàn máy điện thoại đặc biệt được hoàn thành? Bao giờ thì máy dùng được?
Bobynin ngước đôi lông mày đen rậm lên:
- Chuyện này hơi lạ đó. Sao ông không hỏi Đại
tá Yakanov mà lại hỏi tôi?
- Tôi muốn hỏi chính các anh. Đến tháng hai
này máy có thể dùng được chưa?
- Tháng hai? Ông có giỡn chơi không đó? Ông
muốn chúng tôi chế tạo ra một thứ có thể dùng được hay là làm bậy cho xong rồi
muốn ra sao thì ra? Coi nào, sớm nhất cũng phải là nửa năm nữa. Còn muốn cho
máy thật hoàn hảo thì phải một năm.
Abakumov như người bị búa tạ nện xuống đầu.
Y điếng hồn nhớ lại bộ ria mép rung động, giận dữ của Lãnh Tụ mỗi khi gặp điều
gì trái ý hoặc phải chờ đợi, và y nhớ lại những lời y đã long trọng hứa với
Lãnh Tụ, những lời hứa căn cứ trên lời hứa của bọn Oskolupov, Yakanov. Y có cái
cảm giác rụng rời chân tay của kẻ đi đến bệnh viện xin thuốc cảm cúm để hốt
nhiên được biết mình bị ung thư cuống họng.
Và y cố gắng gằn giọng:
- Bobynin, tôi muốn anh suy nghĩ kỹ trước
khi nói: anh có thể hoàn thành cái máy đó nhanh hơn được không? Nếu được, anh
cho tôi biết: Cần phải làm những gì, cần phải có những gì?
- Nhanh hơn? Không thể được.
- Nhưng tại sao? Vì nguyên nhân nào? Kẻ nào
có lỗi? Nói cho tôi biết, đừng có sợ gì cả. Cho tôi biết kẻ nào có lỗi, bất cứ
kẻ đó ở cấp bậc nào, tôi cũng tống nó xuống làm lính trơn.
Bobynin ngồi vắt chân, dựa lưng và ngửa mặt
nhìn lên trần nhà. Abakumov nói như rít lên qua hàm răng nghiến lại:
- Dự án này đã kéo dài hơn hai năm mấy
tháng rồi còn gì? Hai năm rưỡi trong lúc các anh chỉ được quyền làm trong thời
hạn một năm.
Cơn giận trong Bobynin nổ ra:
- Ông nói cái gì? Thời hạn là cái gì? Ai lại
ngu si ra hạn cho một dự án khoa học bao giờ? Ông quan niệm khoa học như thế
nào? Khoa học đâu có phải là cây đũa thần của bà tiên để ông có thể ra lệnh:
Xây cho ta tòa lâu đài trước sáng mai và sáng mai ngủ dậy, ông thấy tòa lâu đài
mới tinh hiện ra trước mắt? Ông phải biết là vấn đề đã được đặt ra sai ngay từ
đầu. Ai có thể biết trước được có bao nhiêu hiện tượng bất ngờ xảy đến trong một
dự án khoa học. Thời hạn! Ông tưởng chỉ cần ra thời hạn phải làm xong đã giải
quyết được tất cả hay sao? Ông có biết rằng ngoài việc ra lệnh ông còn cần phải
có những người được ăn uống đầy đủ, những người thoải mái về tinh thần, những
người tự do để làm công việc ấy? Không ai có thể làm việc được trong không khí
nghi ngờ vô lý ở đấy. Ông đâu có biết chúng tôi chỉ có một cái máy tiện cổ lỗ
sĩ để dùng và chúng tôi phải khiêng cái máy hạng bét đó hết chỗ này sang chỗ
khác. Vì máy quá cũ nên nó bị hư, cần trục gãy phải hàn lại mất ba mươi ruble.
Cái máy tiện đó sống đã một trăm hai mươi năm trời rồi. Nó nhão hết mọi bộ phận.
Vậy mà vì nó hư, anh Thiếu tá Shikin ngu đần, sĩ quan an ninh ở đó, bắt tất cả
chúng tôi tới để thẩm vấn liền trong hai tuần lễ. Hắn muốn tìm cho ra kẻ phá hoại
để gán thêm án tù vì tội phá hoại. Tên đó là sĩ quan an ninh trong Viện, một gã
ăn hại. Lại còn một tên nữa cũng là sĩ quan an ninh. Tên Shikin phụ trách an
ninh trong các phòng thí nghiệm, tên kia giữ an ninh trong nhà giam. Gã làm cho
bọn tôi điên đầu vì những báo cáo ti tiện của gã. Mà các ông làm cái gì phải có
tới hai tên sĩ quan giữ an ninh ở đấy chứ? Ai cũng biết là chúng tôi chế tạo
máy điện thoại cho Stalin, và chính Stalin đích thân ra lệnh làm máy này. Vậy
mà với một công tác như thế các ông cũng không cung cấp cho chúng tôi đủ vật liệu
cần thiết. Khi chúng tôi cần bóng đèn thì không có hoặc là có nhưng không đúng
thứ chúng tôi cần dùng, cả đến những bàn dao-động-đồ cũng không đủ. Thật là xấu
hổ. Vậy mà ông còn hỏi rằng ai có lỗi. Ngoài ra, các ông đâu có nghĩ gì tới những
người làm việc cho các ông ở đó. Họ đều làm việc mỗi ngày mười hai tiếng có
ngày tới mười sáu tiếng, nhưng các ông chỉ cho những kỹ sư trưởng toán ăn thịt
còn những người khác ăn xương. Tại sao các ông không cho họ được gặp thân nhân
họ? Đáng lẽ mỗi tháng họ được gặp vợ con họ một lần thì các ông chỉ cho họ mỗi
năm được gặp một lần. Việc đó giúp tinh thần họ lên cao để họ có thể làm việc
cho các ông hữu hiệu hơn hay sao? Hay là các ông không có đủ xe Maria đen để
đưa tù đi gặp vợ con. Hay là thiếu tiền trả cho bọn lính canh để đi làm những
ngày nghỉ? Trước kia trong ngày chủ nhật chúng tôi được đi lại suốt ngày ở
ngoài sân vườn, bây giờ cấm. Tại sao lại cấm? Để chúng tôi làm việc nhiều hơn
ư? Các ông phải biết chúng tôi làm cho các ông những công việc gì và chúng tôi
cần có những gì để làm công việc ấy chứ? Nhốt người ta suốt đêm trong phòng kín
đâu có phải là công việc sẽ làm nhanh hơn. Mà tôi có nói với ông cũng vô ích.
Như ông chẳng hạn, tại sao ông lại gọi tôi tới đây vào lúc nửa đêm như thế này.
Bộ ban ngày không có đủ thì giờ hay sao? Tôi còn có việc phải đi làm ngày mai.
Tôi cần ngủ.
Bobynin đứng thẳng người, giận dữ, to lớn.
Abakumov thở phì phò, nhấn mạnh nút chuông
điện.
Lúc đó đã mười một giờ hai phút. Trong một
tiếng đồng hồ nữa, vào lúc hai giờ ba mươi sáng, Abakumov phải tới báo cáo với
Stalin trong biệt xá ở Kuntsevo.
Nếu tên kỹ sư này nói đúng, bằng cách nào y
có thể thoát được tai họa này?
Stalin không bao giờ tha thứ.
Sau khi Bobynin đi khỏi, Abakumov nhớ lại bộ
tam-đầu-chế dối trá Sevastyanov, Oskolupov và Yakanov, cơn giận như một tấm màn
đen phủ xuống mắt y.
Abakumov cho gọi ba tên dối trá đó trở lại.
------------
Còn tiếp.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét