Thị Trấn Tortilla Flat
Tác giả: John Steinbeck
Dịch
giả: Lâm Vũ Thao
Nhà Xuất Bản Trẻ - 2012
Đây là câu chuyện kể về Danny, về những người
bạn của Danny và về ngôi nhà của Danny. Nó là chuyện làm thế nào mà ba yếu tố
này hợp thành một, cho nên ở thị trấn Tortilla Flat nếu bạn nói tới nhà của
Danny thì không có nghĩa là bạn nói về một kết cấu bằng gỗ lốm đốm vôi bạc thếch,
có cội hoa hồng dại rậm rạp um tùm. Không phải vậy, khi nói tới nhà của Danny,
người ta biết là bạn đang nói về một chỉnh thể hợp thành từ những con người, từ
đấy sinh ra sự ngọt ngào và sướng vui, lòng nhân ái và cuối cùng là một nỗi sầu
bí ẩn. Bởi vì nhà của Danny không phải là không giống chiếc Bàn Tròn, và các bạn của Danny cũng
không phải là không giống các Hiệp Sĩ
Bàn Tròn. Đây cũng là câu chuyện về việc nhóm bạn này đã hình thành như thế
nào, đã đâm hoa kết trái thành một tổ chức đẹp đẽ và khôn ngoan ra sao. Câu
chuyện xoay quanh những chuyến phiêu lưu của các bạn của Danny, những việc thiện
họ làm, cùng bao suy nghĩ và nỗ lực của họ. Cuối cùng, câu chuyện kể lại việc
linh hồn của nhóm đã mất đi thế nào và nhóm đi đến chỗ tan rã ra sao.
Ở Monterey, thành phố cổ kính miệt duyên hải
California ấy, ai cũng biết những chuyện này, chúng được kể đi kể lại nhiều lần,
đôi khi còn được thêm thắt. Đã đến lúc câu chuyện truyền kỳ này nên được chép lại
để trong tương lai các học giả, những người chỉ nghe phong thanh về các huyền
thoại này, không thể nào tuyên bố như họ từng tuyên bố về Vua Arthur, về
Roland, hay Robin Hood - “Làm quái gì có Danny, làm quái gì có những người bạn
của Danny, mà cũng chẳng có ngôi nhà nào cả. Danny là một vị thần thiên nhiên
còn các bạn của Danny là biểu tượng nguyên thủy của gió, bầu trời và mặt trời”.
Lịch sử này phải được chỉnh đốn ngay bây giờ và cho muôn đời để các học giả
chua ngoa không thể buông lời mỉa mai khinh thị.
Monterey tọa lạc trên sườn một ngọn đồi,
phía dưới là vịnh xanh biếc, còn sau lưng là rừng thông với những thân cây cao
sẫm màu. Mạn dưới chân đồi là nơi sinh sống của người Mỹ, người Ý, những người
đánh bắt và đóng hộp cá. Nhưng trên đồi nơi rừng và phố đan xen, nơi những con
đường không biết tới nhựa đường và các góc phố vắng bóng đèn xanh đỏ, các cư
dân cố cựu của Monterey cư ngụ như người Anh bản địa xưa cố thủ tại xứ Wales. Họ
là các paisano.
Họ sống trong những căn nhà gỗ cũ kỹ dựng
trong những cái sân đầy cỏ dại, quanh nhà thấp thoáng bóng thông rừng. Các paisano hãy còn chưa dính đến chủ nghĩa
thương mại, chưa vướng víu vào các hệ thống kinh doanh rối rắm của Mỹ, và họ chẳng
có gì để có thể bị đánh cắp, khai thác hoặc thế chấp, cái hệ thống ấy chưa tấn
công họ mạnh mẽ lắm.
Paisano là ai? Một paisano là một
người mang dòng máu lai giữa người Tây Ban Nha, người da đỏ, người Mexico và đủ
thứ dòng máu da trắng. Tổ tiên anh ta đã sống ở California hơn một hay hai trăm
năm. Anh ta nói tiếng Anh giọng paisano
và nói tiếng Tây Ban Nha cũng giọng paisano.
Khi bị chất vấn về chủng tộc, anh ta phẫn nộ tuyên bố mình mang dòng máu Tây
Ban Nha thuần khiết và xắn tay áo lên cho người ta xem phần thịt mềm phía trong
cánh tay mình gần như có màu trắng. Màu da anh, giống như màu của một cái tẩu
thuốc nâu đã lên nước, anh đổ tại cháy nắng. Một paisano là như thế và anh ta sống ở cái thị trấn nằm trên sườn đồi
về mạn phía trên của Monterey tên là Tortilla Flat, tức Tortilla bằng phẳng, mặc
dù nó chẳng bằng phẳng chút nào.
Danny là một paisano, chàng lớn lên ở Tortilla Flat, mọi người ai cũng yêu quý
chàng, nhưng chàng cũng không đặc biệt nổi bật trong đám trẻ con huyên náo của
Tortilla Flat. Chàng có quan hệ máu mủ hoặc yêu đương với gần hết mọi người
trong thị trấn. Ông nội chàng là người có địa vị; ông sở hữu hai căn nhà nhỏ ở
Tortilla Flat và được mọi người kính trọng vì giàu có. Nếu có những lúc chàng
thanh niên mới lớn Danny ưa ngủ trong rừng, làm thuê trong các trang trại chăn
nuôi, và vất vả kiếm đồ ăn với rượu uống từ một thế giới chẳng mấy thân thiện,
thì chẳng phải là vì chàng không có lấy những người bà con giàu ảnh hưởng.
Danny nhỏ con, da ngăm ngăm và sôi nổi. Ở tuổi hai lăm cặp giò chàng cong hệt
như đường cong hai bên hông ngựa.
Bấy giờ, khi Danny hai mươi lăm tuổi, người
ta đã tuyên chiến với Đức. Lúc nghe tin chiến tranh, Danny cùng với bạn mình là
Pilon đang có hai ga-lông [Một ga-lông (gallon) tương đương 3,78 lít] rượu
vang (nhân tiện, Pilon là thứ người ta quẳng thêm vào khi gút một thương vụ - một
chiếc giày chẳng hạn). Joe Voi, anh chàng người Bồ, thấy ánh lấp lánh của mấy
cái chai giữa đám thông và thế là chàng nhập bọn với Danny và Pilon.
Rượu trong chai vơi đi thì lòng ái quốc của
ba chàng bốc lên nghi ngút. Và khi rượu cạn thì họ khoác tay nhau, vì tình thân
hữu và vì sự an toàn, đi xuống đồi, rồi cuốc bộ vào Monterey. Trước một trạm
đăng lính họ ầm ĩ tung hô nước Mỹ và thách thức nước Đức. Họ hú hét đe dọa Đế
quốc Đức cho tới khi viên trung sĩ có nhiệm vụ ghi danh lính thức giấc tròng
quân phục vào rồi bước ra đường yêu cầu họ im lặng. Anh ta ở lại đó ghi danh
cho họ.
Viên trung sĩ bắt họ xếp hàng trước bàn
mình. Họ vượt qua mọi bài kiểm tra trừ bài về độ tỉnh táo và rồi viên trung sĩ
bắt đầu hỏi Pilon.
- Anh muốn sung vào ngành nào?
- Ngành quái nào chả được, - Pilon tự tin
nói.
- Tôi đồ là chúng tôi cần người như anh bên
bộ binh.
Và Pilon được ghi vào bộ binh.
Rồi anh ta quay sang Joe Voi, khi đó anh
người Bồ đang tỉnh ra.
- Anh muốn vào đâu?
- Tôi muốn về nhà, - Joe Voi rầu rĩ nói.
Viên trung sĩ cũng ghi cho chàng vào bộ
binh. Cuối cùng, anh ta khua Danny, lúc đó đang ngủ gục dưới chân anh.
- Anh muốn vào đâu?
- Hử?
- Ý tôi nói là, ngành nào?
- “Ngành”, ý anh là sao?
- Anh biết làm gì?
- Tôi ấy à? Gì tôi cũng làm được.
- Trước đây anh làm gì?
- Tôi ấy à? Tôi chăn la.
- Ồ, thế à? Anh có thể chăn được bao nhiêu
con la?
Danny chồm người tới trước, hỏi một cách vừa
mơ hồ vừa chuyên nghiệp.
- Các anh có bao nhiêu con?
- Khoảng ba chục nghìn, - viên trung sĩ
nói.
Danny phẩy tay.
- Thắng hết chúng lại! - chàng đáp.
Thế là Danny đi Texas huấn luyện la trong
suốt thời gian chiến tranh. Pilon thì hành quân quanh vùng Oregon cùng bộ binh,
còn Joe Voi, như sau sẽ được làm rõ, đi tù.
I
Trở về nhà sau chiến tranh, Danny thấy mình trở thành
người thừa kế như thế nào, và chàng tuyên thệ bảo vệ những kẻ bất lực ra sao.
Giải ngũ về nhà, Danny được tin mình là người
thừa kế và là người sở hữu bất động sản. Ông cụ, tức là ông nội chàng, đã mất để
lại cho Danny hai căn nhà nhỏ ở Tortilla Flat.
Nghe tin này, Danny cảm thấy trách nhiệm sở
hữu hơi đè nặng mình. Thậm chí trước khi đi ngó khối tài sản của mình một cái,
chàng mua một ga-lông [Một ga-lông (gallon) tương đương 3,78 lít] vang
đỏ rồi một mình nốc gần hết chỗ ấy. Khi đó thì gánh nặng trách nhiệm rời bỏ
chàng, và bản chất tệ hại của chàng trỗi dậy. Chàng la hét, đập gãy mấy cái ghế
trong một tiệm bi-da ở đường Alvarado; chàng dính vào hai trận ẩu đả ngắn ngủi
nhưng hoành tráng. Không ai để ý mấy đến Danny. Cuối cùng cặp giò vòng kiềng
liêu xiêu đưa chàng tới cầu cảng, ở đó vào lúc tinh mơ này, các ngư dân người Ý
mang ủng cao su đang đi ra biển.
Ác cảm sắc tộc làm Danny mất khôn. Chàng đe
dọa các ngư dân. “Lũ mafia Sicile”, chàng gọi họ, rồi “Đồ cặn bã của hòn đảo ngục
tù”, và “Đồ chó của chó của chó”. Chàng gào, “Chinga tu madre, Piojo”. [Một câu chửi rất tục tiếng Tây Ban Nha]. Chàng
trỏ ngón cái vào mũi và ra những cử chỉ tục tĩu dưới thắt lưng. Các ngư dân chỉ
cười xòa, trở mái chèo, nói, “Chào Danny. Về nhà bao giờ thế? Tối sang chơi
nhé. Bọn tôi có vang mới đấy”.
Danny giận lắm. Chàng rống lên, “Pon un condo a la cabeza”. [Một câu chửi tục
tiếng Tây Ban Nha khác]
Họ gọi, “Tạm biệt Danny. Tối nhé”. Rồi họ
trèo lên những chiếc ghe nhỏ chèo ra các tàu sáng đèn, khởi động máy, xình xịch
chạy đi.
Danny bị sỉ nhục. Chàng cuốc bộ ngược lại
đường Alvarado, vừa đi vừa đập các cửa sổ, và ở dãy phố thứ hai thì bị một viên
cảnh sát tóm tại trận. Vì lòng kính trọng pháp luật nên Danny im mồm. Nếu không
phải vừa mới giải ngũ sau chiến thắng trước quân Đức, ắt hẳn Danny sẽ bị kết án
tù sáu tháng. Rốt cuộc quan tòa chỉ nhốt chàng ba mươi ngày.
Và thế là Danny ngồi trên chiếc giường xếp
trong nhà tù thành phố Monterey suốt một tháng. Thỉnh thoảng chàng vẽ hình bậy
bạ lên vách, và đôi khi chàng ngẫm nghĩ về sự nghiệp nhà binh của mình. Ở đó,
trong xà lim nhà tù thành phố, thời gian trĩu nặng trên tay Danny. Thỉnh thoảng
một gã say bị tống vào một đêm, nhưng nói chung tình hình tội phạm ở Monterey lặng
lờ nên Danny khá là cô độc. Thoạt tiên lũ rệp làm chàng khó chịu, nhưng khi
chúng quen với vị của chàng và chàng dần quen với những vết cắn của chúng, hai
bên chung sống hòa bình.
Chàng bắt đầu chơi một trò hí kịch. Chàng bắt
một con rệp, dập nó lên tường, vẽ một vòng quanh nó bằng bút chì và đặt tên cho
nó là “Thị trưởng Clough”. Rồi chàng bắt những con khác và đặt tên chúng theo Hội
đồng Thành phố. Chẳng mấy chốc chàng đã có một bức vách trang trí bằng những
con rệp bị dập, mỗi con được đặt tên theo một nhân vật quyền cao chức trọng ở địa
phương. Chàng vẽ thêm tai và đuôi, cho chúng những cái mũi rõ to và cả ria mép.
Tito Ralph, viên cai ngục phát hoảng; nhưng ông không thóc mách với ai vì Danny
không đưa vị quan tòa đã phạt giam chàng, cũng như không viên cảnh sát nào vào
danh sách. Chàng dành cho pháp luật sự tôn trọng đáng kể.
Một đêm nọ, cảnh tù cô quạnh, Tito Ralph
vào xà lim của Danny mang theo hai chai rượu vang. Một tiếng sau ông ta ra
ngoài lấy thêm rượu, có Danny tháp tùng. Trong tù chả có gì vui. Họ ngồi lì ở
quán của Torrelli, chỗ họ mua rượu, cho tới lúc Torrelli tống cổ họ ra. Sau đó
Danny bò lên giữa rừng thông ngủ khì, trong khi Tito Ralph loạng choạng về báo
cáo vụ vượt ngục.
Quãng giữa trưa, mặt trời chói chang đánh
thức Danny, chàng quyết định trốn cả ngày để tránh bị truy đuổi. Chàng chạy và
lẩn sau những bụi cây. Chàng thò ra khỏi những đám bụi thấp như một con cáo bị
săn. Tối đến, khi các quy luật của cuộc chơi đã được thỏa mãn, chàng đi ra làm
công chuyện của mình.
Công chuyện của Danny khá giản dị. Chàng tới
cửa sau một tiệm ăn.
- Có tí bánh mì cũ nào không, tôi xin cho
con chó? - chàng hỏi đầu bếp. Trong khi con người cả tin đó đang gói ghém đồ
ăn, Danny thó hai lát thịt nguội, bốn quả trứng, một miếng sườn cừu và một cái
vỉ đập ruồi.
- Lúc nào đó tôi sẽ trả cho bác, - chàng
nói.
- Không cần phải trả tiền cho đồ ăn thừa
đâu. Đằng nào tôi cũng vứt đi nếu cậu không lấy kia mà.
Nhờ thế Danny cảm thấy nhẹ nhõm hơn về chuyện
ăn trộm. Nếu họ nghĩ như vậy, thì bề ngoài chàng vô tội. Chàng quay lại quán của
Torrelli, đổi bốn quả trứng, miếng sườn cừu và cái vỉ đập ruồi lấy một ly rượu
nho rồi rút vào rừng để nấu bữa tối.
Đêm tối và ẩm. Sương giăng như tấm màn rủ
giữa đám cây thông đen sẫm canh giữ ranh giới đất liền của Monterey. Danny rúc
đầu xuống vội vã tìm chỗ trú ẩn trong rừng. Chàng nhận ra một bóng người khác vội
vã phía trước mình; và khi khoảng cách thu hẹp, chàng nhận ra dáng đi hấp tấp của
anh bạn cũ Pilon. Danny là người hào hiệp, nhưng chàng sực nhớ chàng đã bán sạch
cả đồ ăn, chỉ còn mỗi hai lát thịt nguội và túi bánh mì cũ.
“Mình sẽ qua mặt Pilon”, chàng quyết định.
“Cậu ta bước đi như một người mang đầy gà tây rô-ti và những thứ tương tự”.
Rồi đột nhiên Danny để ý thấy Pilon tay cứ
túm ngang ngực áo khoác một cách thật đáng yêu.
- Này, Pilon, amigo! - Danny kêu lên. [Nghĩa là “bạn”, tiếng Tây Ban Nha trong nguyên bản]
Pilon hấp tấp đi nhanh hơn. Danny rảo bước
chạy.
- Pilon, người bạn nhỏ của tôi! Huynh đi
đâu mà quá đỗi vội vàng vậy?
Chẳng đặng đừng, Pilon đành chờ. Danny tiến
lại gần đầy cảnh giác, nhưng giọng chàng sôi nổi.
- Tôi đi tìm huynh, hỡi người bạn thiên thần
nhỏ bé yêu quý nhất của tôi, vì hãy xem này, tôi có ở đây hai miếng sườn tuyệt
hảo lấy ra từ con lợn của chính Đức Chúa trời, và cả một túi bánh mì trắng ngọt
ngào. Hãy chia sẻ lộc cùng tôi, hỡi Pilon, bạn bé nhỏ.
Pilon nhún vai.
- Chia thì chia, - chàng lầm bầm cáu kỉnh.
Họ cùng nhau đi vào rừng. Pilon bối rối. Rốt cuộc chàng đứng lại, đối diện bạn
mình.
- Danny này, - chàng rầu rĩ hỏi, - Làm thế
nào mà huynh biết tôi có một chai rượu mạnh dưới áo khoác?
- Rượu mạnh ư? - Danny kêu lên. - Huynh có
rượu mạnh sao? Chắc là để dành cho một bà mẹ già ốm nào đó, - chàng ngây thơ
nói. - Chắc là huynh dành nó cho Đức Chúa Jesus khi Ngài trở lại. Tôi là kẻ
nào, bằng hữu của huynh, mà có thể phán đoán chai rượu này được mang đến đâu. Vả
lại tôi cũng chẳng khát. Tôi sẽ không đụng đến chai rượu này. Huynh hãy cứ xơi
miếng lợn rô-ti to đùng này của tôi, còn rượu của huynh, thì huynh cứ giữ lấy.
Pilon nghiêm nghị đáp lời.
- Danny, chia rượu với huynh thì cũng được
thôi, năm mươi năm mươi. Nghĩa vụ của tôi là phải trông chừng huynh không được
uống hết.
Tới đó thì Danny bỏ dở đề tài.
- Nơi quang quẻ này tôi sẽ nấu món thịt lợn,
còn huynh hãy nướng những chiếc bánh đường trong túi. Hãy đặt rượu của huynh chỗ
này, Pilon. Tốt hơn là ngay đây, để ta có thể nhìn thấy nó, và nhìn thấy nhau.
Họ nhóm một đống lửa, nướng thịt nguội, và
ăn chỗ bánh mì cũ. Chai rượu mạnh nhanh chóng cạn. Ăn xong, họ ngồi quanh đống
lửa và nhấp nhấp cái chai như những con ong kiệt sức. Rồi sương buông lên người
họ, hơi ẩm làm áo khoác xám đi. Gió buồn bã thở dài trong rừng thông xung
quanh.
Một đỗi sau, một nỗi cô đơn choàng lấy
Danny và Pilon. Danny nhớ về những người bạn biệt tăm biệt tích.
- Giờ này Arthur Morales ở đâu? - Danny hỏi,
lật ngửa lòng bàn tay và chìa hai cánh tay về phía trước. - Chết ở Pháp rồi, -
chàng tự trả lời, lật úp hai lòng bàn tay lại và tuyệt vọng buông thõng hai
cánh tay. - Chết cho tổ quốc của chàng. Chết ở một vùng đất lạ. Khách lạ đi
ngang mồ chàng mà có hay đâu Arthur Morales nằm đó. - Chàng lại nhấc hai lòng
bàn tay thẳng lên trời. - Pablo ở đâu, con người tốt bụng đó?
- Ở tù chứ ở đâu, - Pilon nói. - Pablo ăn cắp
một con ngỗng giấu trong bụi; rồi con ngỗng đó cắn Pablo nên cậu ta la lên và
thế là bị bắt. Bây giờ thì ngồi tù sáu tháng.
Danny thở dài và đổi đề tài, vì chàng nhận
ra rằng chàng đã hoang phí mối quen biết duy nhất phù hợp cho màn diễn thuyết.
Nhưng nỗi cô đơn vẫn còn đầy ứ trong chàng đòi hỏi một lối ra.
- Ta ngồi nơi đây, - cuối cùng chàng bắt đầu.
- lòng ta quắt quay, - Pilon nối vần.
- Không, đây không phải là một bài thơ, -
Danny nói. - Ta ngồi nơi đây, không nhà không cửa. Ta đã cống hiến đời ta cho tổ
quốc, mà giờ đây trên đầu ta chẳng có lấy một mái nhà.
- Mà cũng chưa bao giờ có, - Pilon láu táu
thêm vào.
Danny mơ màng uống cho tới lúc Pilon chạm
vào khuỷu tay chàng và lấy lại cái chai.
- Chuyện ấy nhắc tôi nhớ, - Danny nói, - câu
chuyện một người có đến hai cái nhà thổ...
Chợt chàng há hốc miệng.
- Pilon! - chàng kêu lên. - Pilon! Con vịt
úc núc nhỏ bé, người bạn bé bỏng của tôi. Tôi quên phứt đi mất! Tôi chính là
người thừa kế! Tôi có hai căn nhà.
- Nhà thổ ư? - Pilon hỏi giọng tràn đầy hy
vọng. - Huynh là một tay nói dối say mèm, - chàng tiếp.
- Không phải, Pilon. Tôi nói thật đấy. Ông
cụ mất. Tôi là người thừa kế. Tôi, đứa cháu trai được yêu quý nhất.
- Huynh là cháu trai duy nhất mà, - Pilon,
con người thực tế, nói. - Mấy căn nhà này ở đâu?
- Huynh biết nhà ông cụ ở Tortilla Flat
không, Pilon?
- Ở ngay vùng Monterey này sao?
- Đúng rồi, ở đây, ngay Tortilla Flat.
- Mấy căn nhà này còn ngon lành không?
Danny rụt người lại, kiệt sức vì cảm xúc
dâng trào.
- Tôi không biết nữa. Tôi quên là mình sở hữu
chúng.
Pilon ngồi lặng yên tiêu hóa tin này. Sắc mặt
chàng trở nên u ám. Chàng ném một nắm lá thông vào đống lửa, ngắm ngọn lửa bùng
lên nắm lá rồi lụi đi. Cả một hồi lâu chàng nhìn vào mặt Danny với vẻ âu lo sâu
sắc, và rồi Pilon thở dài rầm rĩ, rồi lại thở dài.
- Giờ thì hết rồi, - chàng buồn bã nói. - Giờ
thì những quãng thời gian tươi đẹp đã hết. Bạn bè của huynh sẽ than khóc, nhưng
than khóc cũng chẳng ích gì.
Danny đặt chai xuống, Pilon nhặt lên, đặt
nó trên lòng.
- Bây giờ thì cái gì đã hết? - Danny căn vặn.
- Huynh định nói gì?
- Đây không phải là lần đầu, - Pilon tiếp tục.
- Lúc hàn vi người ta nghĩ, “Nếu có tiền mình sẽ chia sẻ với các bạn tốt của
mình”. Nhưng khi có tiền thì từ tâm vỗ cánh bay đi. Huynh thì cũng thế thôi,
người-đã-từng-là-bạn của tôi ạ. Huynh được nâng lên cao hẳn so với bạn bè của
mình. Huynh là một người có tài sản. Huynh sẽ quên bằng hữu của mình, những người
từng chia sẻ mọi thứ cùng huynh, chia sẻ cả rượu mạnh của họ.
Lời lẽ của Pilon làm Danny khó chịu.
- Tôi không phải thế, - chàng kêu lên. - Tôi
sẽ không bao giờ quên huynh, Pilon ạ.
- Giờ thì huynh nghĩ vậy, - Pilon lạnh lẽo
nói. - Nhưng khi huynh có hai căn nhà để ngủ, thì huynh sẽ thấy. Pilon sẽ chỉ
là một paisano kiết xác mà thôi,
trong khi huynh thì chè chén với ngài thị trưởng.
Danny chếnh choáng đứng dậy, cố giữ cho
mình đứng thẳng bằng cách tựa vào một thân cây.
- Pilon à, tôi thề, cái gì của tôi cũng là
của huynh. Khi tôi có một mái nhà, huynh cũng có một mái nhà. Cho tôi một hớp.
- Tôi phải thấy thì mới tin được, - Pilon
nói bằng giọng uể oải. - Nếu sự việc đúng như vậy thì đúng là một kỳ quan thế
giới. Người ta sẽ đi cả nghìn dặm để chiêm ngưỡng. Và ngoài ra thì, chai rỗng rồi.
------------
Còn tiếp.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét