Say nắng là sự trỗi dậy bất
ngờ của tình yêu thực sự sau cái phút đam mê thường tình. Mọi diễn biến tâm lý
từ phút đầu khi chàng và nàng từ phòng ăn bước ra trên boong tàu nóng nực đến
cái phút cuối cùng khi chàng còn trơ lại một mình trên con tàu giữa sóng nước
dòng Vonga vào đêm - đều chân xác chi ly đến nỗi Iu.Bônđarep,- nhà tiểu thuyết
lớn bậc nhất của văn học Liên Xô -, đã phải bàng hoàng xác nhận đó là một trong
vài ba truyện ngắn hay nhất của văn học thế giới xưa nay.
----------------
Sau bữa chiều, từ cái phòng
ăn sáng ánh đèn và nóng nực nọ, họ bước lên boong tàu và dừng lại bên hàng lan
can. Nàng nhắm mắt lại, đưa hai bàn tay lên má, lòng bàn tay để lộ ra ngoài,
rồi cười không kiểu cách rất đáng yêu - từ người đàn bà nhỏ nhắn ấy toát ra một
cái gì thật đáng say mê. Nàng nói:
- Tôi hình như đang say phải
không? Anh từ đâu tới? Ba giờ trước đây tôi cũng không thể ngờ rằng có anh tồn
tại trên đời này. Ngay cả điều anh lên tàu từ bến nào tôi cũng không biết nữa.
Từ bến Xamara à? Nhưng thôi điều ấy chẳng hệ trọng gì. Đây là tôi chóng mặt hay
chúng ta đang quay về phía nào?
Phía đằng trước là màn đêm
điểm những đốm sáng. Từ trong bóng tối ấy, những làn gió mạnh, dịu mềm phả vào
mặt, còn những đốm sáng rập rình lùi mãi về một bên: con tàu có cái sặc sỡ của
sông Vonga quay lái chạy một vòng rộng, cập vào một bến nhỏ.
Viên thiếu úy cầm lấy tay
nàng đưa lên môi. Cánh tay nhỏ và khỏe, rám nắng. Trái tim anh như thắt lại đầy
ghê sợ và sung sướng đến ngây ngất khi nghĩ rằng đằng sau tấm xiêm áo bằng lụa
nhẹ mỏng kia toàn thân nàng hiện lên chắc lẳn, nước da bánh mật sau một tháng
nằm phơi nắng mặt trời phương Nam
- Ta xuống bến đi
- Xuống đâu? - Nàng hỏi giọng
ngạc nhiên.
- Xuống bến này.
- Để làm gì?
Anh im lặng. Nàng lại đưa mu
bàn tay áp lên đôi má nóng.
- Anh điên...
- Xuống tàu đi, - Anh ta nói
giọng khô khốc.- Tôi van cô...
- Thôi được, anh muốn thế thì
thế.- nàng nói và quay người đi.
Tàu thủy khẽ chạm mũi vào bến
mờ mờ tối và họ suýt nữa ngã vào nhau. Những cuộn dây cáp to tướng ném qua đầu
họ lên bờ, con tàu chòng chành, nước chảy xối xả, tiếng cầu tàu hạ xuống bờ.
Anh nhảy bổ vào cabin lấy đồ đạc.
Một phút sau họ đã qua cửa
kiểm soát đầy uể oải, bước xuống bờ cát hằn thành bậc sâu và lặng lẽ ngồi lên
chiếc xe ngựa bám đầy bụi cát. Con đường dốc thoai thoải, hai bên lác đác có
những cây đèn cong cong, mặt đường êm vì phủ đầy cát bụi, tưởng chừng như kéo
dài vô tận. Nhưng rồi xe cũng tới đỉnh dốc và chạy lộc cộc trên đường phố, qua
một quảng trường nho nhỏ nào đó, những công sở, tháp cao, cái ấm áp và mùi vị
của phố huyện vào một đêm hè.
Người xà ích dừng xe lại bên
một cửa hàng sáng ánh đèn, qua cánh cửa mở thoáng hiện chiếc cầu thang bằng gỗ
cũ kỹ gần như dựng đứng, một nhân viên già đầy râu ria không cạo, vận chiếc áo
sơ mi cổ chéo màu hồng, bên ngoài khoác chiếc áo dài đến đầu gối, miễn cưỡng
cầm lấy đồ đạc rồi vào nhà với dáng đi chữ bát. Họ bước vào một phòng rộng
nhưng rất ngột ngạt vì suốt ngày bị mặt trời hun nóng, căn phòng có những rèm
cửa trắng bỏ xuống và hai cây nến còn chưa thắp để trên giá gương - và khi
người nhân viên khách sạn vừa đóng cửa lại, viên sĩ quan liền bổ đến bên nàng
rồi cả hai người cùng run rẩy chìm đắm trong cái hôn mà sau này họ còn phải nhớ
mãi đến phút ấy, cả hai người suốt đời chưa bao giờ lại trải qua một phút như
thế.
Vào mười giờ sáng hôm sau,
một ngày nóng bức, chan chứa ánh mặt trời và tràn đầy hạnh phúc, văng vẳng
tiếng chuông nhà thờ, tiếng chợ họp ồn ào trên quảng trường nhỏ trước khách
sạn, thoang thoảng mùi rơm rạ, mùi xạ hương và tất cả những gì toát ra từ một
phố huyện nước Nga - ồn ào, rộn rịp và sực nức mùi hương, nàng, ngưòi đàn bà
nhỏ nhắn, không tên, cuối cùng cũng không nói tên mình, tự gọi đùa là “người
đẹp không quen biết”, đã đi khỏi nơi đó. Họ ngủ ít thôi nhưng sáng sớm hôm sau,
bước ra tấm ri dô đặt bên cạnh giường, sau năm phút rửa mặt và mặc quần áo,
trông nàng vẫn trẻ tươi như thời con gái mười bảy. Nàng có ngượng ngùng không?
Không chỉ ngượng một chút thôi. Trông nàng vẫn giản dị, vui vẻ như trước và có
vẻ suy tính:
- Không, không, anh thân yêu.
- Nàng đáp lại yêu cầu của viên sĩ quan muốn cùng nàng đi xa hơn nữa. - Không,
anh phải ở lại đây đến chuyến tàu thủy sau. Nếu chúng ta cùng đi nữa thì tất cả
sẽ trở nên chẳng hay ho gì. Cả quyết với anh rằng, em hoàn toàn không phải như
người anh đã có thể tưởng tượng về em. Chưa bao giờ và sẽ không bao giờ trong
đời em lại có gì giống với cái điều vừa xảy ra. Đúng là một màn đen đã đổ sập
xuống tâm trí em. Hay, đúng hơn cả hai ta đều bị một cái gì giống như say nắng...
Không hiểu sao lúc ấy viên sĩ
quan lại đồng ý với nàng rất dễ dàng. Anh tiễn đưa nàng đến bến, lòng cảm thấy
nhẹ nhàng sung sướng. Lúc ấy con tàu hiệu “Tự bay” màu hồng đã sắp nhổ neo. Anh
hôn nàng trước mặt mọi ngưòi trên boong tàu và vội vàng nhảy lên cầu tàu đã bắt
đầu lùi lại đằng sau.
Anh trở về khách sạn với một
cảm giác nhẹ nhàng khoan khoái như thế.
Nhưng đã có cái gì khang
khác. Căn phòng vắng bóng nàng trở nên khác hẳn, không giống như khi còn có
nàng. Từng vật nhỏ trong căn phòng ấy còn nhắc nhỏ, gợi đến nàng mà căn phòng
thì lại quá trống trải. Điều ấy thật lạ lùng! Mùi nước hoa Anh Cát Lợi của nàng
còn phảng phất hương thơm, cốc nước nàng uống dở còn đặt trên khay, mà nàng thì
đã vắng. Trái tim anh bỗng thắt lại, tràn ngập dịu dàng đến nỗi anh phải vội
vàng lấy thuốc ra hút và đi đi lại lại trong gian phòng.
- Thật là một cuộc phiêu lưu
kỳ lạ! - Anh nói thành tiếng, vừa cười vừa cảm thấy nước mắt trào ra. “Cả quyết
với anh rằng, em hoàn toàn không phải như người mà anh đã có thể tưởng tượng về
em…”. Và thế rồi nàng đi mất.
Tấm ri đô đã bị gạt sang một
bên, chăn gối để nguyên chưa dọn. Viên sĩ quan cảm thấy mình không còn đủ sức
để nhìn lên cái giường ấy nữa. Anh kéo tấm ri đô lại che giường đi, đóng cửa sổ
để khỏi phải nghe thấy tiếng ồn ào, huyên náo ngoài chợ, tiếng những bánh xe
lăn trên đường. Anh hạ tấm màn cửa chắn làm bằng một thứ vải xôm xốp và thả
mình lên đi văng...
Thôi thế là chấm dứt “cuộc
phiêu lưu trên đường đi”. Nàng đã đi - và thế là giờ đây đã ở một nơi xa lắm;
chắc nàng đang ngồi trong phòng xa lông bằng kính hay ngồi trên boong tàu và
nhìn dòng sông mênh mông lấp loáng dưới ánh mặt trời, nhìn những bè gỗ trôi
xuôi, những cồn cát vàng vươn dài ra khỏi bờ, nhìn chân trời xa tít tắp nơi màn
trời và mặt nước nhập vào làm một, nhìn cả khoảng không gian vô cùng vô tận
trên dòng Vonga này. Nàng đã đi, mà thế là đi mãi mãi, vĩnh biệt, không bao giờ
trở lại. Bởi vì làm sao mà biết được giờ đây họ có thể gặp nhau ở đâu?
- Mình không thể nào. - Anh
nghĩ. - Không thể vì bất cứ lý do gì lại đi đến cái thành phố nơi có chồng nàng
và đứa con gái ba tuổi, nơi có cả gia đình nàng và cuộc sống bình thường của
nàng!
Thành phố ấy bỗng trở nên một
thành phố khác thường, có cái gì linh thiêng và cái ý nghĩ rằng nàng sẽ sống ở
đấy một cuốc sống cô đơn buồn tẻ và có lẽ sẽ nhớ đến anh luôn, nhớ đến cuộc gặp
gỡ tình cờ ngắn ngủi giữa hai người, còn anh thì không bao giờ được trông thấy
nàng - ý nghĩ ấy làm anh ngạc nhiên và sửng sốt. Không, không thể thế được!
Điều ấy quá kỳ quặc, trái với tự nhiên, trái với sự thật! Anh bỗng cảm thấy
lòng quặn đau và thấy cả cuộc đời sắp tới của anh, cuộc đời thiếu vắng nàng, sẽ
thừa, sẽ không cần thiết biết bao nhiêu! Ý nghĩ ấy làm anh thất vọng, làm anh
kinh sợ.
- Thật là khỉ! - Anh nghĩ thế
rồi đứng dậy đi đi lại lại trong phòng, mắt cố không nhìn ra phía giường sau
tấm màn che. - Điều gì đã đến với mình thế? Nàng có cái gì đặc biệt và cái gì
đã xảy ra? Đúng là một cái gì giống như sự say nắng đã đến! Và cái chính là bây
giờ mình làm sao có thể sống qua một ngày, không có nàng, ở đây, ở nơi hẻo lánh
này?
Anh còn nhớ nàng như in, với
tất cả những nét đặc biệt của nàng, nhớ cái mùi da rám nắng và tấm áo lụa nhẹ
bồng bồng, tấm thân chắc lẳn, nhớ cái giọng vang vang, giản dị đầy sức sống của
nàng. Cái cảm giác sung sướng đến ngây ngất mà tấm thân dịu dàng non trẻ của
nàng vừa đem lại còn nóng hổi trong anh một cách kỳ lạ, nhưng giờ đây cái chính
vẫn là cảm giác khác, một cảm giác thứ hai, hoàn toàn mới - đó là một cảm giác
rất lạ lùng, khó hiểu, mà anh không hề thấy, không thể thấy trước được khi mà
anh còn bên nàng. Khi anh bắt đầu cái cuộc làm quen này, cuộc làm quen, anh
nghĩ, chỉ để giải trí một cách ngộ nghĩnh. Bây giờ anh không sao nói được với
nàng cái cảm giác đó nữa: “Điều chủ yếu là giờ đây không sao nói được với nàng
nữa, làm gì và làm sao sống được cái ngày dài vô tận này với chuỗi dài kỷ niệm,
với nỗi đau khổ dằn vặt không lối thoát này, ở giữa cái nơi sơn cùng thủy tận
ngay bên cạnh dòng sông Vonga lấp loáng ánh nước mà chính theo dòng sông này
con tàu màu hồng ấy đã đưa nàng đi!”
Cần phải kiếm chuyện gì mà
làm cho khuây khỏa, cần phải đi đâu đó. Anh vội vã đội mũ lưỡi trai, cầm lấy
cái roi cứng rồi bước thật nhanh ra ngoài hành lang, gót giày đóng cá của anh
kêu lọc xọc. Anh vội vàng chạy theo cầu thang dựng đứng xuống cửa ra vào. Nhưng
mà, đi đâu? Trước cửa, anh nhìn thấy một người xà ích trẻ tuổi ăn vận gọn gàng
đang điềm nhiên hút thuốc. Anh ngơ ngác nhìn người đánh xe, sững sờ tự hỏi: Làm
sao mà lại có thể điềm nhiên ngồi trên ghế xe như thế, chậm rãi hút thuốc và
lúc nào cũng cảm thấy cuộc đời giản đơn, vô tư, lãnh đạm? – “Có lẽ chỉ có một
mình mình là đang khổ sở dằn vặt giữa cái thành phố hẻo lánh này”. Viên sĩ quan
vừa nghĩ vậy, vừa đi về phía chợ.
Chợ đã bắt đầu đông đúc lắm.
Không hiểu sao tự nhiên anh cứ giẫm chân lên những mặt đường nhầy nhụa những bùn
phân rơm rạ, giữa những hàng xe ngựa, bên những đống dưa chuột, đĩa bát mới
nguyên. Những người đàn bà ngồi ngay trên mặt đất, lòng bàn tay lắc lắc một vốc
hạt đỗ khoe phẩm chất của chúng, mồm gọi anh liên tiếp. Những người đàn ông
đứng cạnh thì gào to lên: “Thưa ngài, đây là thứ dưa chuột thượng hảo hạng đây!”.
Tất cả những điều anh vừa thấy thật là ghê sợ vô nghĩa, và anh vội vàng chạy ra
khỏi chợ. Anh đi vào nhà thờ, nơi các con chiên đang hát cầu kinh, giọng rất to
và thật hào hứng, rành rẽ, tràn đầy cảm giác trách nhiệm. Anh đi dạo rất lâu
trong cái vườn nhỏ ở bên sườn đồi chan hòa ánh nắng nóng bức, nhìn xuống dòng
sông rộng đang lấp loáng... Lon và cúc áo anh nóng tới mức không dám sờ tay vào
nữa. Mũ anh đầm đìa mồ hôi, mặt nóng ran. Trở về khách sạn, anh khoan khoái
bước vào phòng ăn rộng lớn trống trải mát mẻ đặt ở tầng dưới cùng, khoan khoái
bỏ mũ ra và ngồi xuống chiếc bàn đặt gần cửa sổ để mở. Nóng từ ngoài trời vẫn
phả vào phía trong cửa sổ, nhưng không khí thì vẫn thoáng đãng. Anh gọi món cá
trộn với hành tươi và cà rốt ướp lạnh. Tất cả những gì thật nhẹ nhàng, thật
hạnh phúc. Niềm vui sướng vô bờ bến ấy như ở khắp mọi nơi, ở ngay trong cái
nóng nực ghê gớm ấy, trong cái mùi vị ồn ào của chợ, trong cái thị trấn nhỏ bé
xa lạ, cái khách sạn cổ lỗ của phố huyện, duy chỉ có điều là trái tim anh như
đang bị xé ra thành từng mảnh cùng với niềm vui sướng ấy. Anh uống vội mấy chén
rượu vốtka, nhấm với dưa chuột muối nhạt và thì là, cảm thấy rằng có thể chết
ngay ngày mai nếu có cách diệu kỳ nào trả lại nàng cho anh hôm nay, để anh cùng
sống với nàng thêm một ngày nữa, một ngày nữa thôi, cùng sống chỉ nhằm một mục
đích, chỉ để thổ lộ với nàng, giãi bày với nàng, làm cho nàng tin rằng anh đang
ngây ngất, say sưa yêu nàng đến đau đớn. Nhưng giãi bày mà làm gì? Để nàng tin
mà làm gì? Anh không biết tại sao, chỉ biết điều ấy đối với anh còn cần thiết
hơn bản thân sự sống.
- Đầu óc hoàn toàn loạn xạ
rồi! - Viên sĩ quan vừa nói vừ tự rót cho mình chén rượu vốtka thứ năm.
Anh gạt đĩa cá trộn hành tươi
sang một bên, gọi tiếp cà phê đen rồi châm thuốc hút. Đầu óc anh căng thẳng,
phải làm gì bây giờ đây, làm sao thoát khỏi tình yêu bất ngờ này? Nhưng anh
cũng cảm thấy rõ rệt rằng không sao thoát khỏi được mối tình ấy. Thình lình anh
đứng vụt dậy, vơ vội chiếc mũ và cái roi cứng. Sau khi hỏi xem nhà dây thép ở
đâu, anh bèn rảo bước đi về phía ấy, trong đầu chuẩn bị sẵn một bức điện ngắn
ngủi: “Từ ngày hôm nay, cuộc đời anh là của em, trong quyền lực của em, mãi
mãi, cho đến khi chết”. Nhưng vừa bước đến bên tường dày đồ sộ của ngôi nhà bưu
điện, anh bỗng đứng sững lại sợ hãi: anh biết tên thành phố nàng ở, biết nàng
có chồng và đứa con gái ba tuổi, nhưng không hề biết tên, biết họ nàng! Hôm qua,
lúc ăn chiều đã mấy lần anh hỏi nàng về điều ấy, nhưng lần nào nàng cũng chỉ
cười và nói:
- Việc gì mà anh phải cần
biết em là ai, em tên là gì?
Trong góc phố bên cạnh nhà
bưu điện có một hiệu ảnh nhỏ. Anh đứng lại chăm chú nhìn vào bức ảnh một viên
sĩ quan nào đó đeo lon viền tua, đôi mắt lồi ra, trán thấp lè tè, có một bộ râu
quai nón rất oai vệ và một bộ ngực nở nang đầy mề đay.
Cuộc sống đơn điệu hàng ngày
trở nên thật kỳ quặc, thật ghê sợ khi mà trái tim bị trúng, đúng là “bị trúng”,
giờ đây anh mới hiểu điều đó - một quả đấm khủng khiếp – “Quả đấm của mặt trời”
- bị say nắng. Trái tim anh đang bị một tình yêu quá lớn, một hạnh phúc quá lớn
đâm rạch!
Anh nhìn lên tấm ảnh chụp một
đôi trai gái mới cưới - người con trai mặc chiếc áo vét dài, cổ đeo cà vạt
trắng, tóc cắt ngắn, đứng sóng đôi bên cô gái vận bộ đồ lụa trắng, tay cầm lấy
tay cô. Anh đưa mắt nhìn sang bức ảnh một tiểu thư đội lệch chiếc mũ, gương mặt
xinh đẹp tưoi tắn. Sau đó, lòng tràn đầy niềm khổ đau ghen tị với những người
không quen biết vừa rồi, những người không phải chịu đau đớn, anh đăm đăm nhìn
dọc theo dãy phố.
- Đi đâu đây? Làm gì đây?
Phố xá vắng tanh, Nhà nào
cũng giống nhà nào, đều màu trắng, hai tầng, đều là những cửa hiệu kề bên những
mảnh vườn rất rộng, có cảm giác rằng trong những ngôi nhà ấy không có lấy một
người nào.
Trên mặt đường, cát trắng lấp
lánh sáng lên như đang bị rang dưới ánh mặt trời nóng bức, rực lửa chói chang
niềm vui mà cũng vô vị ở đây. Đằng xa con đường phố dốc thoai thoải chạy cao
dần lên phía bầu trời không gợn một đám mây nào và sáng xám. Có cái gì gợi lại
những thành phố phương Nam
Viên sĩ quan trở về khách
sạn, người thấy mệt mỏi lạ lùng, tưởng như chừng vừa đi một đoạn đường dài vô
tận ở Turkextan, ở sa mạc Xahara. Cố thu hết bước còn lại, anh bước vào căn
phòng rộng lớn vắng ngắt của mình. Người ta đã thu dọn xong căn phòng anh,
những dấu vết cuối cùng của nàng không còn nữa, chỉ có chiếc cặp tóc của nàng
là nằm sót lại trên bàn nhỏ đặt cạnh giường! Anh cởi bỏ bộ quân phục rồi nhìn
vào gương: khuôn mặt anh - như bao khuôn mặt sĩ quan bình thường khác, đen xạm
đi vì nắng, bộ ria mép khô cứng vì nóng, đôi mắt xanh biếc, dường như sáng thêm
trên nước da xạm nắng, giờ đây rõ những nét căng thẳng điên dại. Cái cổ cứng áo
sơ mi trắng mỏng gợi một cái gì trẻ trung mà cũng thật là bất hạnh. Anh nằm
ngửa xuống giường và gác đôi giày xám đầy bụi lên thành giường. Cánh cửa sổ mở
rộng, rèm rủ xuống và chốc chốc những làn gió lại khẽ đung đưa tấm rèm, đem vào
trong phòng hơi nóng hừng hực của những mái tôn đang bị thiêu đốt, cái hơi nóng
của cả một bầu trời sông Vonga trống trải, lặng yên giờ đây đang chan hòa ánh
nắng. Anh vòng đặt hai tay dưới gáy mình và chăm chú nhìn ra trước mặt. Một lát
sau, anh mím chặt môi, từ từ nhắm đôi hàng mi và cảm thấy nước mắt trào ra ở đó
- anh ngủ thiếp đi và khi tỉnh dậy, đằng sau tấm rèm cửa, mặt trời chiều đã óng
vàng đỏ rực. Gió đã ngừng thổi, căn phòng trở nên nóng bí, khô rang như trong
một cái lò. Anh nhớ lại ngày qua, sáng nay, và tưởng như mười năm đã trôi qua.
Anh chậm rãi đứng dậy, chậm
rãi tắm rửa, kéo tấm rèm cửa lên rồi gọi ngưòi hầu phòng đưa ấm trà đến và tính
tiền. Anh lặng lẽ ngồi rất lâu uống cốc nước chè có bỏ những lát chanh. Sau đó,
anh cho gọi người xà ích đến, mang đồ đạc ra ngoài. Anh ngồi lên chiếc ghế đệm
đã vàng khè và cho hẳn người hầu phòng năm rúp.
- Thưa ngài, hình như cũng
chính tôi chở ngài tối hôm qua thì phải! - Ngưòi đánh xe cầm lấy dây cương và
vui vẻ nói.
Khi anh xuống bến, trên mặt
sông Vonga màn đêm hè xanh biếc đã phủ xuống. Trên khắp dòng sông, lấp lánh
những đốm sáng nhiều màu rực rỡ. Trên cột buồm con tàu đang cập bến ánh đèn lờ
mờ rõ dần.
- Tôi đã chở ngài đến nơi đến
chốn bình yên rồi nhé! - Người đánh xe nói giọng xun xoe.
Viên sĩ quan cũng thưởng cho
anh ta năm rúp, lại mua vé tàu và xuống bến.
Cũng như hôm qua, tàu cũng
khẽ chạm vào bến, người cũng hơi chóng mặt vì chân như bị hẫng xuống, tiếng dây
cáp ném lên bờ và sau đó là tiếng nước xối xả quanh bánh lái con tàu đã từ từ
lùi lại. Có cái gì vồn vã niềm nở khác thường từ cái con tàu đông nghịt hành
khách mà tất cả đèn đã bật sáng và mùi thức ăn thơm phức từ nhà bếp đã bay ra.
Tàu thủy lại chạy ngược dòng
sông cùng về phía mà chỉ mới sáng nay thôi nàng đã đi.
Ánh chiều hè đỏ sậm đang dần
tắt từ một nơi xa lắm, để lại trên mặt sông gợn sóng lăn tăn phía chân trời xa
tít tắp những vệt sáng mờ mờ, ảm đạm, khẽ lấp lánh. Những ánh lửa tản mạn giữa
màn đêm chung quanh cứ lùi dần về phía sau.
Viên sĩ quan ngồi lặng trong
căn phòng trống trải bốn phía trên boong tàu và anh cảm thấy mình già thêm chục
tuổi.
----------
Bờ biển Anapa, 1925
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét